*Luật sư Đặng Văn Vương – Phó trưởng Văn phòng Luật sư Phong & Partners, trả lời:

Thứ nhất, đánh giá về hành vi của vợ chồng ông A

Theo Điều 107 Bộ luật Dân sự năm 2015, bất động sản bao gồm:

“b) Nhà, công trình xây dựng gắn liền với đất đai;

c) Tài sản khác gắn liền với đất đai, nhà, công trình xây dựng.”

Hệ thống thang máy được lắp đặt cố định trong ngôi nhà, tích hợp chặt chẽ với kết cấu tạo thành chỉnh thể ngôi nhà (hố thang liên kết với sàn, dầm, cột; ray dẫn hướng, khung cabin, động cơ, cửa tầng được gắn cố định vào tường chịu lực và hệ thống điện công trình). Do vậy, hệ thống thang máy là tài sản gắn liền với nhà, không phải tài sản động sản riêng biệt. Khi chuyển nhượng nhà có hệ thống thang máy thì hệ thống thang máy phải được giao cùng với nhà cho bên nhận chuyển nhượng, trừ trường hợp có thỏa thuận khác trong hợp đồng chuyển nhượng. Kể từ thời điểm hoàn thành đăng ký sở hữu nhà sang tên ông L thì ngôi nhà bao gồm cả hệ thống thang máy bên trong ngôi nhà thuộc quyền sở hữu của ông L.

Căn cứ vào Điều 163, khoản 2 Điều 164, Điều 170, Điều 361 Bộ luật Dân sự năm 2015, không ai có thể bị hạn chế, bị tước đoạt trái pháp luật về quyền sở hữu đối với tài sản. Chủ sở hữu có quyền yêu cầu Tòa án, cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác buộc người có hành vi xâm phạm quyền phải trả lại tài sản, chấm dứt hành vi cản trở trái pháp luật việc thực hiện quyền sở hữu, quyền khác đối với tài sản và yêu cầu bồi thường thiệt hại. Chủ sở hữu có quyền yêu cầu người có hành vi xâm phạm quyền sở hữu bồi thường thiệt hại.

Đối với hành vi của vợ chồng ông A tự ý phá hoại tường vách, tháo dỡ và lấy đi hệ thống thang máy trong ngôi nhà đã chuyển quyền sở hữu cho ông L, đây là hành vi xâm phạm nghiêm trọng quyền sở hữu tài sản hợp pháp của ông L. Hệ thống thang máy là bộ phận thiết yếu, ảnh hưởng trực tiếp đến công năng sử dụng, kết cấu và sự an toàn của công trình. Do đó, hành vi của vợ chồng ông A không chỉ gây thiệt hại về hệ thống thang máy mà còn gây hư hỏng công trình, làm giảm sút đáng kể giá trị ngôi nhà. Vợ chồng ông A có thể bị xử lý vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự tùy theo mức độ thiệt hại gây ra, đồng thời phải bồi thường toàn bộ thiệt hại cho ông L.

Thứ hai, trách nhiệm pháp lý của vợ chồng ông A

* Về trách nhiệm hình sự

Tùy theo tính chất, mức độ, hậu quả của hành vi vi phạm, vợ chồng ông A có thể đối mặt với trách nhiệm hình sự theo các quy định sau:

• Tội cố ý làm hư hỏng tài sản (Điều 178 BLHS năm 2015, sửa đổi năm 2017): thiệt hại của ngôi nhà từ 2 triệu đồng trở lên có thể bị phạt tiền, cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 20 năm, tùy mức độ.
• Tội trộm cắp tài sản (Điều 173 BLHS năm 2015, sửa đổi năm 2017): nếu việc tháo dỡ thang máy nhằm chiếm đoạt, mức hình phạt có thể từ cải tạo không giam giữ đến 20 năm tù, tùy giá trị tài sản bị chiếm đoạt.

* Về trách nhiệm dân sự

Theo quy định tại Điều 589 Bộ luật Dân sự 2015, vợ chồng ông A phải bồi thường toàn bộ thiệt hại do hành vi trái pháp luật gây ra, bao gồm:

• Chi phí lắp đặt thang máy mới;
• Chi phí sửa chữa, khắc phục phần ngôi nhà bị hư hỏng;
• Lợi ích gắn liền với việc sử dụng, khai thác ngôi nhà bị giảm sút (nếu có).
• Các thiệt hại phát sinh khác.

Thứ ba, biện pháp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của ông L

Để bảo vệ quyền lợi chính đáng, ông L có thể áp dụng đồng thời các biện pháp sau:

-      Thu thập và bảo quản chứng cứ:

• Hình ảnh/clip về hành vi tháo gỡ và di chuyển hệ thống thang máy;
• Hình ảnh/clip về hiện trạng nhà ở khi nhận bàn giao nhà từ cơ quan thi hành án;
• Các biên bản thẩm định tại chỗ, biên bản định giá tài sản trong quá trình Tòa án giải quyết vụ án trước đây.
• Lập danh mục tài sản bị phá hoại, ước tính giá trị thiệt hại;
• Biên bản bàn giao nhà, quyết định cưỡng chế và các tài liệu có liên quan khác.

-      Yêu cầu hoàn trả tài sản và khắc phục hậu quả:

• Gửi văn bản yêu cầu vợ chồng ông A hoàn trả hệ thống thang máy, sửa chữa và khôi phục tình trạng ban đầu của ngôi nhà. Yêu cầu vợ chồng ông A phải chịu mọi chi phí khắc phục hậu quả do hành vi của mình gây ra.

-      Tố giác hành vi vi phạm pháp luật: Trường hợp vợ chồng ông A không hợp tác nộp đơn tố giác tội phạm tại Cơ quan Cảnh sát điều tra – Công an thành phố Đà Nẵng để yêu cầu xử lý hình sự hành vi cố ý làm hư hỏng tài sản hoặc trộm cắp tài sản của vợ chồng ông A.

-      Yêu cầu định giá tài sản: Trong quá trình cơ quan điều tra giải quyết, ông L có quyền đề nghị định giá tài sản thiệt hại để làm căn cứ xác định hậu quả của hành vi vi phạm và yêu cầu bồi thường thiệt hại. Đây là căn cứ quan trọng để xác định khung hình phạt và mức bồi thường đối với hành vi của vợ chồng ông A.

-       Đề nghị bồi thường thiệt hại do hành vi vi phạm pháp luật gây ra: Trong quá trình cơ quan điều tra giải quyết, ông L có quyền yêu cầu giải quyết phần trách nhiệm dân sự, buộc vợ chồng ông A bồi thường toàn bộ thiệt hại do hành vi vi phạm gây ra.

Pháp luật Việt Nam luôn coi trọng và bảo vệ quyền sở hữu tài sản hợp pháp của công dân. Việc vợ chồng ông A tháo dỡ, di dời và chiếm đoạt hệ thống thang máy trong căn nhà đã bán, sau khi bản án đã có hiệu lực, không chỉ xâm phạm nghiêm trọng đến quyền sở hữu tài sản của ông L, mà còn thách thức hiệu lực thi hành án và tính nghiêm minh của pháp luật. Xử lý nghiêm minh những trường hợp này không chỉ bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân, mà còn góp phần khẳng định hiệu lực của bản án, bảo đảm sự tôn nghiêm của pháp luật và trật tự trong thi hành án dân sự.

Bài viết được đăng trên Báo Công an Đà Nẵng ngày 30/09/2025.