* Luật sư Trương Đức Trung - Trưởng Chi nhánh Quảng Nam - Văn phòng Luật sư Phong & Partners, trả lời:

Đối với nhóm tội phạm về ma túy, pháp luật nước ta quy định những chế tài rất nghiêm khắc để xử lý. Bởi vì nhóm tội phạm này không chỉ gây nguy hiểm trực tiếp cho sức khỏe, tính mạng con người mà còn là nguyên nhân làm phát sinh các loại tội phạm khác, ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội và sự phát triển của đất nước. Hiện nay, tình hình tội phạm ma túy đang có xu hướng gia tăng với nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi, khiến công tác đấu tranh, xử lý trở nên ngày càng khó khăn và phức tạp.

Để giải quyết một vụ án ma túy, cơ quan tiến hành tố tụng phải xem xét toàn diện nhiều vấn đề có liên quan, đảm bảo vụ án được giải quyết đúng người, đúng tội và phòng ngừa việc bỏ lọt tội phạm. Do đó, rất khó để Luật sư có thể giải đáp được những vấn đề của chị T.A khi chưa nắm được bản chất vụ việc. Chính vì vậy, Luật sư sẽ phân tích dựa trên những quy định hiện hành của pháp luật.

Thứ nhất, về việc gặp người đang bị tạm giữ

Tạm giữ có thể áp dụng đối với người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị bắt trong trường hợp phạm tội quả tang. Theo chia sẻ của chị T.A, con chị bị bắt trong lúc đang sử dụng ma túy tại quán Karaoke, đây có thể là ttạm giữ trong trường hợp phạm tội quả tang. Điều 4 Thông tư 34/2017/TT-BCA quy định về việc gặp người đang bị tạm giữ như sau: “3. Người bị tạm giữ được gặp thân nhân một lần trong thời gian tạm giữ, một lần trong mỗi lần gia hạn tạm giữ, kể cả ngày nghỉ, mỗi lần gặp không quá một giờ”.

Như vậy, thân nhân có quyền yêu cầu gặp người bị tạm giữ 01 lần trong thời gian tạm giữ. Người đến thăm gặp phải xuất trình giấy tờ tùy thân, giấy tờ xác nhận về quan hệ với người bị tạm giữ trong trường hợp là thân nhân của họ. Việc thăm gặp người bị tạm giữ phải được Thủ trưởng cơ sở giam giữ quyết định bằng văn bản có nêu rõ thời điểm được gặp thân nhân. Tuy nhiên, trong các trường hợp được quy định tại khoản 4 Điều 22 Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam năm 2015, Thủ trưởng cơ sở giam giữ có quyền từ chối yêu cầu thăm gặp của thân nhân:

“4. Thủ trưởng cơ sở giam giữ không đồng ý cho thăm gặp người bị tạm giữ, người bị tạm giam trong các trường hợp sau đây và phải nêu rõ lý do:

a) Thân nhân không xuất trình giấy tờ tùy thân, giấy tờ xác nhận về quan hệ với người bị tạm giữ, người bị tạm giam hoặc cơ quan đang thụ lý vụ án có văn bản đề nghị không cho người bị tạm giữ, người bị tạm giam gặp thân nhân do thấy có ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc giải quyết vụ án; người bào chữa không xuất trình giấy tờ tùy thân, giấy tờ về việc bào chữa cho người bị tạm giữ, người bị tạm giam;

b) Trong trường hợp khẩn cấp để bảo vệ an toàn cơ sở giam giữ hoặc để tổ chức truy bắt người bị tạm giữ, người bị tạm giam bỏ trốn;

c) Khi có dịch bệnh xảy ra tại khu vực có cơ sở giam giữ;

d) Khi cấp cứu người bị tạm giữ, người bị tạm giam hoặc khi người bị tạm giữ, người bị tạm giam đang mắc bệnh truyền nhiễm nhóm A;

đ) Khi đang lấy lời khai, hỏi cung hoặc người bị tạm giữ, người bị tạm giam đang tham gia các hoạt động tố tụng khác;

e) Người bị tạm giữ, người bị tạm giam không đồng ý thăm gặp; trường hợp này, người thăm gặp được trực tiếp gặp người bị tạm giữ, người bị tạm giam để xác nhận việc không đồng ý thăm gặp;

g) Người đến thăm gặp cố ý vi phạm nội quy của cơ sở giam giữ, chế độ quản lý giam giữ từ hai lần trở lên;

h) Người bị tạm giữ, người bị tạm giam đang bị kỷ luật theo quy định tại khoản 3 Điều 23 của Luật này.”

Theo đó, để biết chính xác lý do không được gặp con, chị T.A cùng gia đình cần liên hệ với thủ trưởng cơ quan nơi con chị hiện đang bị tạm giữ để được giải thích cụ thể. Trong trường hợp vì một số lý do cần thiết để đảm bảo cho quá trình điều tra ban đầu mà cơ quan tiến hành tố tụng từ chối việc thăm gặp nhân thân, chị T.A và người nhà cần tuyệt đối tuân thủ theo quy định của pháp luật.

Thứ hai, hành vi mà con chị có thể bị xử lý

Theo thông tin chị T.A cung cấp, con chị bị cơ quan chức năng bắt quả tang khi đang sử dụng ma túy tại quán Karaoke. Tuy nhiên, hiện con chị vẫn đang trong quá trình tạm giữ để điều tra, vẫn chưa có kết luận của cơ quan chức năng về hành vi vi phạm của con chị. Dựa theo các dữ liệu chị cung cấp cùng các quy định pháp luật, con chị có khả năng bị xử lý về các hành vi sau:

• Hành vi sử dụng trái phép chất ma túy

Người sử dụng trái phép chất ma túy là người tự ý đưa chất ma túy vào cơ thể của mình mà không được sự cho phép của người hoặc cơ quan chuyên môn có thẩm quyền. Việc xác định thường dựa trên kết quả xét nghiệm dương tính với chất ma túy. Trước đây, hành vi này chỉ bị xử phạt vi phạm hành chính, tuy nhiên, kể từ 01/07/2025, việc sử dụng trái phép chất ma túy có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm.

• Hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy.

Tàng trữ trái phép chất ma túy hành vi cất giữ, cất giấu bất hợp pháp chất ma túy ở bất cứ nơi nào (ví dụ: trong quần áo, tư trang, túi xách hoặc nơi ở) mà không nhằm mục đích mua bán, vận chuyển hay sản xuất trái phép chất ma túy. Nếu qua điều tra, khám xét phát hiện con chị cất giữ, cất giấu chất ma túy, con chị có thể bị xử lý về hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy.

• Hành vi tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy.

Trong trường hợp cơ quan điều tra có đủ căn cứ xác định con chị có vai trò chuẩn bị hoặc tạo điều kiện cho người khác sử dụng ma túy (như cung cấp ma túy; chuẩn bị địa điểm, dụng cụ, phương tiện; rủ rê, lôi kéo người khác cùng sử dụng), tức là hành vi vi phạm của con chị không chỉ đơn thuần là tự mình hoặc nhờ người khác đưa trái phép chất ma túy vào chính cơ thể mình thì có thể bị xử lý về tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy.

• Hành vi mua bán trái phép chất ma túy

Việc bắt quả tang con chị đang sử dụng ma túy chỉ là bước đầu trong việc phát hiện tội phạm, Cơ quan Công an sẽ tiến hành lấy lời khai, truy xét lại tất cả những hành vi vi phạm mà con chị đã thực hiện trước thời điểm bị bắt quả tang. Trường hợp thu thập, xác định được bằng chứng liên quan đến việc con chị có tàng trữ ma túy với mục đích mua đi bán lại cho người khác thì có thể bị truy tố về tội mua bán trái phép chất ma túy.

Tội phạm ma túy là một trong những loại tội phạm phức tạp. Để xác định chính xác hành vi vi phạm, cơ quan chức năng sẽ tiến hành thu thập nhiều chứng cứ thông qua việc tịch thu tang vật, khám xét chỗ ở, lấy lời khai, hỏi cung người bị bắt cùng những người liên quan. Trên đây là một số hành vi con chị có khả năng bị xử lý trong trường hợp bị bắt quả tang khi đang sử dụng ma túy tại quán Karaoke.

Thứ ba, mức án mà nhóm tội phạm liên quan đến hành vi sử dụng trái phép chất ma túy có thể đối mặt

Theo quy định pháp luật hiện hành, chỉ có hành vi sử dụng trái phép chất ma túy và hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy có thể bị phạt vi phạm hành chính nếu chưa đủ yếu tố cấu thành tội phạm. Theo đó, người vi phạm sẽ bị phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với hành vi sử dụng trái phép chất ma túy; phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy (Nghị định 144/2021/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy, chữa cháy; cứu nạn, cứu hộ; phòng, chống bạo lực gia đình).

Tuy nhiên, nếu quá trình điều tra xác định được hành vi vi phạm mà con chị đã thực hiện đủ yếu tố cấu thành tội phạm, căn cứ từng trường hợp cụ thể sẽ có những tội danh và mức án khác nhau, trong phạm vi bài viết, dựa trên những thông tin mà chị cung cấp, có thể xem xét một số tội danh và mức án như sau:

• Tội sử dụng trái phép chất ma túy theo quy định tại Điều 256a Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2025, có hiệu lực thi hành vào ngày 01/7/2025.

Khung 1: Phạt tù từ 02 năm đến 03 năm đối với trường hợp người nghiện ma túy đã từng có thời gian tự nguyện cai nghiện hay bị bắt buộc cai nghiện ma túy; đang trong thời gian cai nghiện, điều trị nghiện ma túy.

Khung 2: Phạt tù từ 03 năm đến 05 năm đối với trường hợp tái phạm đối với tội phạm này.

• Tội tàng trữ trái phép chất ma túy theo quy định tại Điều 249 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2025

Khung 1: Phạt tù từ 03 năm đến 05 năm

Khung 2: Phạt tù từ 05 năm đến 10 năm

Khung 3: Phạt tù từ 10 năm đến 15 năm

Khung 4: Phạt tù từ 15 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân

• Tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy theo quy định tại Điều 255 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2025

Khung 1: Phạt tù từ 02 năm đến 07 năm

Khung 2: Phạt tù từ 07 năm đến 15 năm

Khung 3: Phạt tù từ 15 năm đến 20 năm

Khung 4: Phạt tù 20 năm hoặc tù chung thân

• Tội mua bán trái phép chất ma túy theo quy định tại Điều 251 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2025

Khung 1: Phạt tù từ 03 năm đến 07 năm

Khung 2: Phạt tù từ 07 năm đến 15 năm

Khung 3: Phạt tù từ 15 năm đến 20 năm

Khung 4: Phạt tù 20 năm hoặc tù chung thân

Khung 5: Phạt tù chung thân hoặc tử hình

Ngoài ra, đối với các tội phạm về ma túy, pháp luật hình sự quy định người phạm tội còn phải chịu các hình phạt bổ sung như phạt tiền lên đến 500.000.000 đồng; cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định; cấm cư trú; tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Có thể thấy, pháp luật quy định rất nghiêm khắc đối với nhóm tội phạm ma túy. Nếu chỉ đơn thuần là sử dụng trái phép chất ma túy, con của chị T.A có thể đối mặt với hình phạt cao nhất là phạt tù 03 năm (Tội sử dụng trái phép chất ma túy được áp dụng thi hành kể từ 01/07/2025, vì thế Luật sư đã loại trừ trường hợp con chị bị truy tố theo khoản 2 Điều 256a, tức là phạt tù từ 03 năm đến 05 năm nếu tái phạm về tội này). Tuy nhiên, trong những trường hợp con chị bị truy tố thêm về các tội danh khác trong nhóm tội phạm quy định liên quan đến hành vi sử dụng trái phép ma túy, mức án con chị có thể đối diện còn cần phải xem xét rõ ràng về tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội. Thông thường cơ quan chức năng sẽ căn cứ vào các dấu hiệu định lượng (thể tích, khối lượng ma túy) để xác định khung hình phạt bị truy tố. Trong quá trình lượng hình, cơ quan có thẩm quyền cũng sẽ xem xét tổng hợp hình phạt trong trường hợp phạm nhiều tội, áp dụng các tình tiết tăng nặng, tình tiết giảm nhẹ để tuyên phạt một mức án phù hợp với tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội.

Quá trình điều tra các vụ án ma túy thường là quá trình truy xét lại các vụ việc đã diễn ra dựa vào lời khai của các đối tượng bị bắt. Việc bắt người phạm tội quả tang chỉ là bước đầu của quá trình điều tra, là căn cứ để khởi tố vụ án, khởi tố bị can. Tiếp theo, các cơ quan điều tra sẽ tiến hành hỏi cung người bị bắt, mở rộng hoạt động điều tra liên quan đến những vụ việc, những giao dịch cũng như những mối quan hệ trước đây của người bị bắt để thu thập các chứng cứ buộc tội. Đây là một trong những thời điểm quan trọng, có liên quan trực tiếp đến việc định tội, do đó, pháp luật đã cho phép người bị bắt có quyền“Tự bào chữa, nhờ người bào chữa” để đảm bảo tối đa quyền và lợi ích hợp pháp của họ. Do đó, chị T.A cùng gia đình có thể liên hệ ngay với một tổ chức hành nghề Luật sư uy tín để mời Luật sư tham gia bào chữa cho con của mình ngay từ thời điểm này. Luật sư sẽ chuẩn bị hồ sơ đăng ký bào chữa và thực hiện các quyền của người bào chữa để bảo vệ cho con chị trong quá trình các cơ quan tiến hành tố tụng giải quyết vụ án liên quan đến hành vi bị bắt quả tang của con chị.

Bài viết được đăng trên Báo Công an Đà Nẵng ngày 08/09/2025.