Thứ nhất, bổ sung công chứng điện tử: lần đầu tiên hoạt động công chứng bằng phương tiện điện tử được thừa nhận trong hệ thống pháp luật Việt Nam, đánh dấu một bước tiến lớn trong quá trình hiện đại hóa và chuyển đổi số lĩnh vực tư pháp. Việc bổ sung này không chỉ thể hiện sự thích nghi với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ mà còn mở ra nhiều cơ hội cải thiện chất lượng và hiệu quả của hoạt động công chứng. Theo quy định mới, công chứng điện tử là hình thức công chứng mà trong đó các hợp đồng, giao dịch, văn bản... được lập, ký và lưu trữ bằng phương tiện điện tử. Các văn bản công chứng điện tử nếu được thực hiện đúng quy trình – có chữ ký số, xác thực định danh, lưu trữ an toàn – thì có giá trị pháp lý tương đương văn bản công chứng bằng giấy. Tác động tích cực của quy định này là rất rõ ràng. Trước hết, nó giúp người dân và doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, công sức và chi phí đi lại. Người cần công chứng ở vùng sâu, vùng xa, người làm việc từ xa, người nước ngoài hoặc doanh nghiệp đa quốc gia đều có thể thực hiện các thủ tục công chứng mà không cần đến trực tiếp trụ sở tổ chức hành nghề công chứng. Điều này đặc biệt hữu ích trong các tình huống khẩn cấp, như trong thời kỳ dịch bệnh hoặc khi có thiên tai. Công chứng điện tử cũng góp phần tăng tính minh bạch, giảm thiểu tình trạng giả mạo giấy tờ, nhờ khả năng xác thực thông tin tự động và lưu trữ dữ liệu theo hệ thống. Nhưng để công chứng điện tử thực sự đi vào cuộc sống và phát huy hiệu quả, cần giải quyết nhiều thách thức. Trước hết là yêu cầu về hạ tầng kỹ thuật: các tổ chức hành nghề công chứng cần có phần mềm, hệ thống lưu trữ, nền tảng định danh điện tử và chữ ký số đạt chuẩn. Đồng thời, vấn đề bảo mật thông tin và an toàn dữ liệu điện tử cần được bảo đảm tuyệt đối để tránh bị xâm nhập, sửa đổi hoặc thất thoát dữ liệu. Ngoài ra, cũng cần có sự hướng dẫn chi tiết từ Bộ Tư pháp và các cơ quan chuyên môn để đồng bộ quy trình thực hiện giữa các địa phương. (Điều 62 - Điều 65 Luật Công chứng 2024)

Thứ hai, thống nhất thời gian tập sự công chứng: Việc thống nhất thời gian tập sự thành 12 tháng cho mọi đối tượng phản ánh quan điểm tiếp cận mới của nhà làm luật về việc chuẩn hóa và nâng cao chất lượng đầu vào của nghề công chứng. Dù cá nhân có từng đảm nhiệm các vị trí pháp lý cao hay có nhiều năm kinh nghiệm giảng dạy luật pháp, thì công việc công chứng vẫn có những đặc thù riêng biệt mà người tập sự cần phải trải nghiệm và rèn luyện thực tế. Các kỹ năng như tiếp nhận và xử lý hồ sơ công chứng, kiểm tra tính hợp pháp của giấy tờ, lập và soạn thảo văn bản công chứng, làm việc với khách hàng, và tuân thủ quy trình pháp lý, là những kỹ năng nghề nghiệp chỉ có thể hình thành qua thời gian làm việc thực tế tại tổ chức hành nghề công chứng. Sự thay đổi này cũng góp phần đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong tuyển chọn đội ngũ công chứng viên. Trước đây, nhiều ý kiến cho rằng việc miễn hoặc rút ngắn thời gian tập sự cho một số đối tượng dễ dẫn đến bất bình đẳng trong quá trình gia nhập nghề công chứng, thậm chí có thể tạo ra lỗ hổng trong chất lượng hành nghề. Luật mới khắc phục điều này bằng việc yêu cầu tất cả ứng viên phải trải qua một giai đoạn tập sự thực tế kéo dài 12 tháng, dưới sự hướng dẫn của công chứng viên có kinh nghiệm. quy định này cũng đặt ra một số thách thức nhất định, đặc biệt đối với những người đã có nhiều kinh nghiệm chuyên môn hoặc lớn tuổi, nay phải dành thêm một năm tập sự để được cấp thẻ hành nghề. Do đó, việc triển khai cần có hướng dẫn linh hoạt về nội dung tập sự, chế độ đánh giá và hỗ trợ, nhằm vừa đảm bảo chuẩn đầu ra, vừa không gây cản trở cho nguồn nhân lực chất lượng cao muốn chuyển sang hành nghề công chứng. (Điều 12 Luật công chứng 2024)

Thứ ba, đào tạo nghề công chứng: Luật Công chứng 2024 là quy định bắt buộc tất cả ứng viên phải hoàn thành khóa đào tạo nghề công chứng kéo dài 6 tháng, không còn áp dụng cơ chế miễn đào tạo như trước. Theo Luật Công chứng 2014, một số đối tượng có trình độ pháp lý cao như thẩm phán, kiểm sát viên, luật sư, giảng viên luật có thời gian công tác đủ lâu có thể được miễn học khóa đào tạo nghề công chứng. Tuy nhiên, Luật mới đã bãi bỏ quy định này nhằm đồng bộ hóa và nâng cao chất lượng đào tạo đầu vào của nghề công chứng. Việc bắt buộc học khóa đào tạo nghề công chứng đối với mọi đối tượng xuất phát từ thực tế rằng nghề công chứng có đặc thù riêng, không hoàn toàn trùng khớp với các chức danh pháp lý khác. Người làm công chứng không chỉ cần hiểu luật, mà còn phải thành thạo kỹ năng kiểm tra tính pháp lý của giấy tờ, soạn thảo văn bản, tiếp dân, xử lý tình huống thực tiễn, và tuân thủ nghiêm quy trình chuyên môn. Do đó, một chương trình đào tạo chuyên sâu, có tính thực hành cao là cần thiết để đảm bảo người hành nghề có đầy đủ năng lực và đạo đức nghề nghiệp. (Điều 11 Luật công chứng 2024)

Thứ tư, tuổi hành nghề công chứng: Giới hạn độ tuổi hành nghề công chứng, theo đó công chứng viên chỉ được hành nghề đến năm 70 tuổi. Đây là điểm mới so với Luật Công chứng 2014, vốn không giới hạn độ tuổi hành nghề, miễn là công chứng viên còn đủ năng lực hành vi dân sự và sức khỏe để làm việc. Việc đưa ra giới hạn tuổi hành nghề được đánh giá là nhằm đảm bảo chất lượng và tính chuyên nghiệp của đội ngũ công chứng viên. Công chứng là lĩnh vực đòi hỏi sự chính xác cao, am hiểu pháp luật và xử lý nhanh nhạy các tình huống pháp lý trong thực tiễn. Tuy nhiên, khi tuổi cao, một số công chứng viên có thể không còn đảm bảo về sức khỏe, khả năng cập nhật kiến thức pháp luật mới hoặc xử lý hồ sơ phức tạp một cách linh hoạt. Việc quy định mốc tuổi tối đa giúp đảm bảo rằng người hành nghề luôn ở trong trạng thái tốt về thể chất lẫn tinh thần để thực hiện công việc một cách chính xác và hiệu quả. Quy định này cũng mở ra cơ hội trẻ hóa đội ngũ công chứng viên, thúc đẩy lớp trẻ có năng lực, trình độ chuyên môn và khả năng tiếp cận công nghệ sớm tiếp cận nghề. Điều này càng có ý nghĩa khi Luật Công chứng 2024 cũng đã bổ sung quy định về công chứng điện tử – lĩnh vực đòi hỏi khả năng sử dụng thành thạo công nghệ thông tin. (Điều 10 Luật công chứng 2024)

Thứ năm, công chứng bản dịch: Bãi bỏ quy định về công chứng bản dịch, thay vào đó là chuyển sang hình thức chứng thực chữ ký của người dịch. Theo Luật Công chứng 2014, các tổ chức hành nghề công chứng có thể thực hiện công chứng bản dịch nếu người dịch là cộng tác viên đã đăng ký tại văn phòng công chứng. Văn bản dịch sau khi công chứng được xem là có giá trị pháp lý tương đương bản gốc để sử dụng trong các thủ tục hành chính hoặc giao dịch. Thực tế cho thấy hoạt động công chứng bản dịch gặp nhiều bất cập, chất lượng bản dịch không đồng đều, người dịch không thực sự có chuyên môn, công chứng viên khó kiểm soát được nội dung bản dịch mà vẫn phải chịu trách nhiệm về tính chính xác của bản dịch đã ký tên, đóng dấu. Điều này dẫn đến nhiều rủi ro pháp lý và khiếu kiện liên quan đến nội dung sai lệch trong bản dịch đã công chứng. Luật Công chứng 2024, thay vì công chứng bản dịch, người dịch sẽ ký tên vào bản dịch và thực hiện chứng thực chữ ký tại UBND cấp xã hoặc tổ chức hành nghề công chứng. Hình thức này giúp chuyển trách nhiệm nội dung bản dịch về phía người dịch, công chứng viên hoặc cán bộ chứng thực chỉ xác nhận chữ ký là đúng, không xác nhận nội dung bản dịch. (Điều 61 Luật công chứng 2024)

Thứ sáu, rút khỏi hợp danh: Luật Công chứng 2024 đã bổ sung quy định chi tiết hơn và rõ ràng hơn về việc rút khỏi hợp danh của công chứng viên trong văn phòng công chứng hợp danh. Theo đó, công chứng viên là thành viên hợp danh có quyền chấm dứt tư cách thành viên bằng cách rút khỏi văn phòng công chứng hợp danh, nhưng phải tuân thủ trình tự, thủ tục và điều kiện nhất định, được quy định rõ trong luật và điều lệ hoạt động của văn phòng. So với Luật Công chứng 2014 – vốn chỉ quy định chung về việc thành lập và giải thể văn phòng công chứng hợp danh, mà chưa quy định cụ thể về việc rút lui của từng thành viên – Luật 2024 đã lấp khoảng trống pháp lý quan trọng này. Việc rút khỏi hợp danh phải đảm bảo không ảnh hưởng đến quyền và nghĩa vụ tài chính của văn phòng công chứng; đồng thời, công chứng viên rút khỏi hợp danh phải thực hiện thủ tục thông báo, thay đổi nội dung đăng ký hoạt động với Sở Tư pháp và cơ quan đăng ký kinh doanh theo quy định pháp luật. Bảo đảm tính ổn định và minh bạch trong hoạt động của văn phòng công chứng hợp danh. Nó giúp các thành viên chủ động hơn trong việc quyết định con đường hành nghề của mình (rút để chuyển sang mở văn phòng riêng, giải nghệ hoặc làm việc dưới dạng hợp đồng...), đồng thời bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan trong văn phòng như khách hàng, nhân viên, và các đối tác. (Điều 27 Luật Công chứng 2024)

Thứ bảy, trách nhiệm bồi thường:  trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong hoạt động công chứng, với mục tiêu nâng cao tính minh bạch, trách nhiệm cá nhân và bảo vệ quyền lợi của người sử dụng dịch vụ công chứng. Luật quy định rõ: trong trường hợp công chứng viên có lỗi trong quá trình thực hiện công chứng dẫn đến thiệt hại cho tổ chức, cá nhân thì tổ chức hành nghề công chứng nơi công chứng viên làm việc sẽ chịu trách nhiệm bồi thường trước, sau đó có quyền yêu cầu công chứng viên hoàn trả phần nghĩa vụ tài chính tương ứng với mức độ lỗi cá nhân. Quy định này kế thừa Luật Công chứng 2014, nhưng đã cụ thể hóa và chặt chẽ hơn về quy trình xác định trách nhiệm, đặc biệt là trong các trường hợp thiệt hại nghiêm trọng hoặc liên quan đến yếu tố gian dối, vi phạm đạo đức nghề nghiệp. Luật mới cũng nhấn mạnh việc tổ chức hành nghề công chứng phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp bắt buộc cho công chứng viên, giúp bảo vệ cả người hành nghề và khách hàng trong những rủi ro ngoài ý muốn. Điểm này góp phần tăng cường kỷ luật nghề nghiệp, khuyến khích công chứng viên làm việc cẩn trọng, tuân thủ quy trình và pháp luật, đồng thời bảo đảm quyền lợi hợp pháp cho người dân khi sử dụng dịch vụ công chứng. Ngoài ra, việc ràng buộc trách nhiệm bồi thường cũng là biện pháp ngăn chặn hành vi công chứng "qua loa", thiếu trách nhiệm – vốn từng là nguyên nhân dẫn đến nhiều vụ việc tranh chấp hoặc lừa đảo tài sản thời gian qua. (Điều 40 Luật Công chứng 2024)

DƯỚI ĐÂY LÀ BẢNG SO SÁNH LUẬT CÔNG CHỨNG 2014 VÀ 2024