1. Bị can, bị cáo là ai?

Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định về bị can, bị cáo như sau:

“Điều 60. Bị can

1. Bị can là người hoặc pháp nhân bị khởi tố về hình sự. Quyền và nghĩa vụ của bị can là pháp nhân được thực hiện thông qua người đại diện theo pháp luật của pháp nhân theo quy định của Bộ luật này.”

“Điều 61. Bị cáo

1. Bị cáo là người hoặc pháp nhân đã bị Tòa án quyết định đưa ra xét xử. Quyền và nghĩa vụ của bị cáo là pháp nhân được thực hiện thông qua người đại diện theo pháp luật của pháp nhân theo quy định của Bộ luật này.”

Theo đó, bị can, bị cáo là những chủ thể tham gia tố tụng với tư cách là người bị buộc tội trong vụ án hình sự. Điểm khác biệt giữa hai khái niệm này nằm ở giai đoạn tố tụng.

• Ở giai đoạn khởi tố, điều tra, truy tố thì người bị buộc tội được gọi là bị can.
• Khi Viện kiểm sát ban hành cáo trạng và hồ sơ vụ án được chuyển sang Tòa án, kể từ thời điểm Tòa án có quyết định đưa vụ án ra xét xử, người bị buộc tội trở thành bị cáo.

Trong thực tế, nhiều khách hàng thường nhầm lẫn rằng “bị cáo” nghiêm trọng hơn “bị can”. Tuy nhiên, đây chỉ là thuật ngữ pháp lý dùng để phân biệt giai đoạn tố tụng chứ không phản ánh mức độ nặng nhẹ của hành vi phạm tội. Việc hiểu đúng khái niệm sẽ giúp bị can, bị cáo và gia đình họ có sự chuẩn bị cần thiết, đồng thời chủ động mời luật sư bào chữa hình sự để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp ngay từ đầu.

2. Quyền lợi quan trọng của bị can, bị cáo trong vụ án hình sự

Một trong những nguyên tắc cơ bản, quan trọng của tố tụng hình sự nhằm đảm bảo tính minh bạch, công bằng trong quá trình tố tụng đó chính là nguyên tắc tôn trọng và bảo vệ quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Theo đó, pháp luật quy định cụ thể các quyền quan trọng mà bị can, bị cáo được hưởng. Những quyền này giúp họ được bảo vệ lợi ích hợp pháp, đồng thời đảm bảo quá trình tố tụng diễn ra một cách khách quan và công bằng.

Trong thực tế, một số quyền tuy được quy định rõ ràng nhưng nếu bị can hoặc bị cáo không chủ động thực hiện hoặc không biết cách thực hiện thì rất dễ gặp phải rủi ro. Chẳng hạn, pháp luật quy định, bị can, bị cáo có quyền “không buộc phải đưa ra lời khai chống lại chính mình hoặc buộc phải nhận mình có tội” nhưng đồng thời cũng quy định về tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự tại điểm s khoản 1 Điều 51 Bộ luật Hình sự năm 2015 đối với trường hợp “Người phạm tội thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải”. Vậy làm thế nào để bị can, bị cáo khi thực hiện quyền im lặng được pháp luật cho phép những vẫn không làm ảnh hưởng đến việc được hưởng tình tiết giảm nhẹ trong quá trình lượng hình? Thực tiễn xét xử cho thấy, im lặng không đồng nghĩa với việc bị tước bỏ quyền được hưởng tình tiết giảm nhẹ, tuy nhiên, để được coi là “thành khẩn khai báo”, người phạm tội cần có những lời khai trung thực, hữu ích cho việc làm rõ sự thật khách quan của vụ án. Nói cách khác, việc khai báo hay giữ im lặng cần được cân nhắc kỹ lưỡng và tốt nhất nên có sự hướng dẫn của luật sư để vừa bảo đảm quyền lợi tố tụng, vừa không bỏ lỡ những cơ hội giảm nhẹ hình phạt theo quy định.

Bên cạnh đó, trong nội dung về quyền của bị can, pháp luật cho phép bị can được tiếp cận, sao chụp tài liệu, chứng cứ liên quan đến việc buộc tội, gỡ tội hoặc liên quan đến việc bào chữa, tuy nhiên, tài liệu mà bị can được tiếp cận khi thực hiện quyền này bị giới hạn rất nhiều. Pháp luật chỉ cho phép họ được đọc, ghi chép một số tài liệu nhất định, có liên quan trực tiếp đến bản thân họ sau khi kết thúc điều tra và phải có sự chấp thuận của cơ quan tiến hành tố tụng. Trong khi đó, khi luật sư tham gia bào chữa, phạm vi tài liệu mà Luật sư được phép tiếp cận, sao chụp rộng hơn, có thể là không giới hạn. Điều này giúp Luật sư nắm bắt toàn diện chứng cứ buộc tội cũng như gỡ tội để xây dựng phương án bào chữa hiệu quả.

Chính vì vậy, giữa hàng loạt quyền mà pháp luật trao cho bị can, bị cáo, quyền tự bào chữa hoặc nhờ luật sư bào chữa được coi là then chốt. Thực tế, rất khó để bị can, bị cáo tự mình bào chữa khi không nắm rõ được các quy định pháp luật. Do đó, bị can, bị cáo thường ưu tiên mời một luật sư hình sự giàu kinh nghiệm tham gia quá trình giải quyết vụ án để đảm bảo quyền lợi hợp pháp. Luật sư không chỉ tham gia bào chữa, bảo vệ cho bị can, bị cáo mà còn xây dựng phương án bào chữa phù hợp để hạn chế tối đa rủi ro tố tụng và khai thác hợp lý các tình tiết giảm nhẹ.

3. Khi nào nên mời Luật sư bào chữa cho bị can, bị cáo?

Thời điểm Luật sư được phép tham gia tố tụng được quy định cụ thể tại Điều 74 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015:

“Điều 74. Thời điểm người bào chữa tham gia tố tụng

Người bào chữa tham gia tố tụng từ khi khởi tố bị can.

Trường hợp bắt, tạm giữ người thì người bào chữa tham gia tố tụng từ khi người bị bắt có mặt tại trụ sở của Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra hoặc từ khi có quyết định tạm giữ.

Trường hợp cần giữ bí mật điều tra đối với các tội xâm phạm an ninh quốc gia thì Viện trưởng Viện kiểm sát có thẩm quyền quyết định để người bào chữa tham gia tố tụng từ khi kết thúc điều tra.”

Theo quy định này, Luật sư có thể tham gia bào chữa ngay từ giai đoạn đầu của vụ án nhằm hỗ trợ pháp lý cho bị can, bị cáo, bảo đảm tối đa quyền lợi hợp pháp của họ và góp phần đảm bảo cho quá trình tố tụng được diễn ra công bằng, minh bạch, đúng pháp luật. Việc Luật sư tham gia từ sớm có ý nghĩa quan trọng trong tiến trình giải quyết vụ án, từ khâu tham gia lấy lời khai, tiếp cận hồ sơ, đến việc đưa ra ý kiến pháp lý, đề nghị thu thập chứng cứ có lợi cho việc gỡ tội. Có thể khẳng định, thời điểm tốt nhất để mời Luật sư bào chữa là ngay từ khi có quyết định khởi tố bị can hoặc ngay từ khi người bị buộc tội có mặt tại cơ quan điều tra. Đây là giai đoạn nhạy cảm, chỉ cần một lời khai bất lợi hay thiếu hiểu biết về pháp luật cũng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của bị can, bị cáo trong suốt quá trình tố tụng. Sự đồng hành kịp thời của Luật sư chính là “tấm lá chắn” giúp bị can, bị cáo được bảo vệ toàn diện hơn trước các rủi ro pháp lý.

4. Vai trò của Luật sư bào chữa cho bị can, bị cáo

Trong một vụ án hình sự, Luật sư bào chữa cho bị can, bị cáo giữ vị trí đặc biệt quan trọng, không chỉ để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho thân chủ mà còn góp phần bảo đảm cho quá trình tố tụng diễn ra công bằng, minh bạch và hiệu quả. Có thể kể đến một số vai trò quan trọng của Luật sư bào chữa cho bị can, bị cáo:

• Tư vấn và định hướng phương án bào chữa cho thân chủ: Khi bị khởi tố hoặc đưa ra xét xử, đa số bị can, bị cáo thường rơi vào trạng thái hoang mang, lo sợ và dễ mắc sai lầm trong quá trình làm việc với cơ quan có thẩm quyền. Thông qua tư vấn, Luật sư sẽ giúp họ hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình, phân tích các quy định pháp luật liên quan, từ đó đưa ra phương án giải quyết phù hợp, giúp bị can, bị cáo có những hướng xử lý đúng đắn, tránh những bước đi bất lợi.
• Tiếp cận và đánh giá tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ vụ án: Với phạm vi tiếp cận rộng hơn nhiều so với bị can, bị cáo, Luật sư có khả năng nắm bắt toàn bộ chứng cứ buộc tội, gỡ tội, từ đó có thể đánh giá khách quan tính hợp pháp của tài liệu, đồng thời tiến hành thu thập và cung cấp thêm chứng cứ có lợi cho thân chủ trong trường hợp cần thiết.
• Tham gia làm việc trong quá trình điều tra, truy tố: Khi tham gia bào chữa, Luật sư có quyền có mặt khi cơ quan điều tra tiến hành hỏi cung bị can; có mặt trong hoạt động đối chất, nhận dạng, nhận biết giọng nói và hoạt động điều tra khác theo quy định pháp luật. Việc tham gia những buổi làm việc này, Luật sư không chỉ giúp bị can ổn định về mặt tinh thần mà còn giúp cho hoạt động điều tra đạt được hiệu quả nhất định. Khi có mặt trong các hoạt động này, Luật sư có thể theo dõi sát sao quá trình tố tụng của các cán bộ được phân công thực hiện việc điều tra, tránh tình trạng mớm cung, ép cung. Đồng thời, Luật sư cũng có thể có cơ hội khai thác lợi ích thông qua việc đặt câu hỏi trong quá trình hỏi cung để giúp thân chủ có thêm phần lợi thế và góp phần giúp cho tình tiết vụ việc được sáng tỏ hơn.
• Tham gia tranh tụng tại phiên tòa xét xử: Tại phiên tòa, Luật sư trực tiếp tham gia tranh tụng, chất vấn và đưa ra lập luận pháp lý nhằm bào chữa, xin giảm nhẹ tội cho bị cáo: chuyển sang tội danh khác nhẹ hơn; chuyển sang khung hình phạt khác nhẹ hơn; hoặc đề nghị Tòa án tuyên bị cáo không phạm tội trong trường hợp hành vi của bị cáo không cấu thành tội phạm theo quy định của pháp luật.
• Đảm bảo cho quá trình tố tụng được diễn ra công bằng, minh bạch: Sự có mặt của luật sư tại các buổi làm việc với cơ quan có thẩm quyền không chỉ bảo vệ quyền lợi của thân chủ mà còn góp phần giám sát chặt chẽ quy trình tố tụng. Pháp luật trao cho Luật sư quyền được đề nghị, khiếu nại nhằm đảm bảo Luật sư có thể can thiệp kịp thời khi phát hiện dấu hiệu sai phạm hay thiếu sót trong quá trình tố tụng, từ đó gia tăng cơ hội bảo vệ tối đa quyền và lợi ích hợp pháp của người bị tố giác, bị kiến nghị khởi tố.

Từ những phân tích trên có thể thấy, vai trò của Luật sư bào chữa cho bị can, bị cáo là không thể thay thế. Luật sư không chỉ giúp bị can, bị cáo thực hiện đầy đủ quyền mà pháp luật trao cho, mà còn là chỗ dựa vững chắc, giúp họ hạn chế rủi ro, tận dụng các tình tiết có lợi và bảo vệ công lý một cách hiệu quả nhất.

5. Tiêu chí lựa chọn Luật sư bào chữa cho bị can, bị cáo là gì?

Việc lựa chọn một luật sư giỏi để tham gia bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị can, bị cáo là một quyết định quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả của vụ án. Dưới đây là một số tiêu chí cần thiết khi lựa chọn một luật sư bào chữa giỏi:

• Chuyên môn vững vàng và kinh nghiệm thực tiễn phong phú: Một luật sư giỏi phải có nền tảng kiến thức vững vàng về pháp luật hình sự và kinh nghiệm thực tiễn trong việc chuẩn bị các hồ sơ cần thiết để đăng ký bào chữa, tham gia tố tụng.
• Khả năng phân tích và đánh giá chứng cứ: Luật sư giỏi cần có khả năng thu thập, phân tích và đánh giá chứng cứ một cách chính xác, khách quan và cẩn trọng. Đây là yếu tố quan trọng giúp quá trình bào chữa của Luật sư đạt được hiệu quả cao.
• Kỹ năng giao tiếp và thuyết phục tốt: Kỹ năng giao tiếp là một trong những yếu tố không thể thiếu của một Luật sư giỏi. Khi tham gia tố tụng, Luật sư cần có khả năng giao tiếp, thuyết phục hiệu quả nhằm trình bày, lập luận rõ ràng các quan điểm và ý kiến của mình để bào chữa, bảo vệ tối ưu cho bị can, bị cáo và làm sáng tỏ sự thật khách quan của vụ án.
• Tư vấn thành thật, khách quan đối với vấn đề của bị can, bị cáo: Một luật sư giỏi hình sự không đồng nghĩa với việc Luật sư có thể “toàn thắng” đối với tất cả vụ án. Do đó, khi tiếp xúc, làm việc với Luật sư, bị can, bị cáo hay người nhà của bị can, bị cáo cần trao đổi chi tiết để hiểu được điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội cũng như những yếu tố bất lợi đối với vụ án của mình.
• Uy tín và đạo đức nghề nghiệp: Uy tín và đạo đức nghề nghiệp phản ánh rõ nét phong cách, thái độ làm việc của Luật sư. Để lựa chọn một Luật sư phù hợp, bị can, bị cáo cũng như là người thân cần nên tìm hiểu thông tin về Luật sư thông qua các kênh như: mạng xã hội, đánh giá của khách hàng trước đây, bài viết trên các trang web pháp luật, giới thiệu của bạn bè, đồng nghiệp…
• Khả năng đưa ra phương án bào chữa phù hợp: Một luật sư giỏi sẽ đưa ra các phương án bào chữa hiệu quả tùy theo tính chất và bối cảnh của vụ việc. Luật sư cần biết cách phân tích các yếu tố tác động và lựa chọn phương án phù hợp để đảm bảo tối đa quyền lợi của bị can, bị cáo.

6. Tìm luật sư bào chữa cho bị can, bị cáo ở đâu?

Khi một cá nhân hoặc pháp nhân trở thành bị can, bị cáo trong vụ án hình sự, việc lựa chọn luật sư bào chữa uy tín là yếu tố then chốt quyết định hiệu quả bào chữa trong vụ án. Tuy nhiên, thực tế nhiều người thường băn khoăn: nên tìm luật sư bào chữa ở đâu để đảm bảo chuyên môn và sự tin cậy?

Tại Việt Nam, Phong & Partners được biết đến là một trong những văn phòng luật sư uy tín trong lĩnh vực pháp lý. Với đội ngũ luật sư có chuyên môn sâu, am hiểu pháp luật và dày dạn kinh nghiệm thực tiễn, Phong & Partners cam kết mang đến cho quý khách hàng dịch vụ pháp lý hình sự chất lượng cao, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của bị can, bị cáo được bảo vệ một cách toàn diện và hiệu quả.

Với phương châm hoạt động đặt sự tận tâm, minh bạch và hiệu quả lên hàng đầu, Phong & Partners đã xây dựng được đội ngũ luật sư bào chữa uy tín, có năng lực chuyên môn vượt trội, luôn sẵn sàng đồng hành cùng khách hàng trong các vụ án hình sự phức tạp. Sau đây là danh sách luật sư hình sự của Phong & Partners:

Luật sư Lê Ngô Hoài Phong - Trưởng Văn phòng Luật sư Phong & Partners

Luật sư Lê Ngô Hoài Phong có hơn 20 năm kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực tư vấn pháp luật, chuyên tư vấn các vấn đề pháp lý hình sự. Luật sư Phong với nhiều kinh nghiệm thực tiễn và kiến thức chuyên môn sâu rộng luôn tư vấn và đưa ra các phương án tối ưu, bảo vệ tối đa quyền lợi hợp pháp cho khách hàng.

• Điện thoại: 0905 102 425

• Email: wind5759@gmail.com

Luật sư Phan Thụy Khanh - Phó trưởng Văn phòng Luật sư Phong & Partners

Luật sư Phan Thụy Khanh là chuyên gia hình sự với nhiều năm kinh nghiệm trong các hoạt động tư vấn và tranh tụng. Luật sư Phan Thụy Khanh luôn đặt lợi ích của khách hàng lên hàng đầu, tham gia tư vấn với tinh thần trách nhiệm cao nhất nhằm đảm bảo tối đa lợi ích của khách hàng.

• Điện thoại: 0905 205 624

• Email: phanthuykhanh@gmail.com

Luật sư Đặng Văn Vương - Phó trưởng Văn phòng Luật sư Phong & Partners

Luật sư Vương có hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tư vấn pháp luật, đặc biệt là lĩnh vực pháp luật hình sự. Luật sư đã tham gia tư vấn và giải quyết thành công nhiều vụ án hình sự phức tạp, trong đó, nổi bật là các vụ án kinh tế.

• Điện thoại: 0901 955 099

• Email: vuongdang.lawyer@gmail.com

Luật sư Trương Đức Trung - Trưởng chi nhánh Quảng Nam - Văn phòng Luật sư Phong & Partners

Luật sư Trương Đức Trung có nghiên cứu chuyên sâu và bề dày kinh nghiệm trong hoạt động tư vấn. Với nhiều năm kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực hình sự, luật sư Trương Đức Trung đã khẳng định được uy tín và vị trí của mình trong việc tư vấn, hỗ trợ các vấn đề hình sự cho các khách hàng trong nước và quốc tế.

• Điện thoại: 0901 896 777

• Email: truongductrung211@gmail.com

Luật sư Huỳnh Phan Quốc - Trưởng chi nhánh Nam Đà Nẵng - Văn phòng Luật sư Phong & Partners

Luật sư Huỳnh Phan Quốc là một trong những luật sư trẻ đầy triển vọng, đặc biệt Luật sư được biết đến với chuyên môn sâu rộng trong lĩnh vực hình sự. Với nhiều năm kinh nghiệm, Luật sư đã tích lũy kiến thức và kỹ năng đáng kể, trở thành một chuyên gia pháp lý uy tín trong việc tư vấn và giải quyết các vấn đề pháp lý liên quan đến hình sự.

• Điện thoại: 0919 984 864

• Email: lawyerquoctm@gmail.com

Luật sư Nguyễn Thị Diễm Phượng – Đại diện Văn phòng Luật sư Phong & Partners tại Ngũ Hành Sơn

Với nhiều năm kinh nghiệm hoạt động trong ngành luật, đặc biệt trong lĩnh vực tư vấn và giải quyết các vụ án hình sự, Luật sư Nguyễn Thị Diễm Phượng đã tham gia tư vấn và giải quyết thành công nhiều vụ án phức tạp, đặc biệt là các vụ án liên quan đến tội phạm kinh tế, giao thông và các vụ án hình sự nghiêm trọng khác

• Điện thoại: 0905.579.269

• Email: diemliberty2505@gmail.com

Luật sư Nguyễn Thị Huyền Trang - Luật sư thuộc Văn phòng Luật sư Phong & Partners

Luật sư Nguyễn Thị Huyền Trang là luật sư thành viên của Văn phòng luật sư Phong & Partners. Luật sư Nguyễn Thị Huyền Trang với nhiều năm kinh nghiệm hoạt động trong ngành luật, trình độ chuyên môn cao, khả năng làm việc linh hoạt, tận tâm, bảo vệ tối đa quyền lợi cho khách hàng trong nhiều lĩnh vực: Hình sự, Dân sự, Đất đai, Hành chính,…

• Điện thoại: 0382 761 167

• Email: huyentrang.lsdn@gmail.com

Luật sư Dương Thị Ngọc Trâm - Luật sư thuộc Văn phòng Luật sư Phong & Partners

Luật sư Dương Thị Ngọc Trâm là luật sư thành viên của Văn phòng luật sư Phong & Partners tại Chi nhánh Nam Đà Nẵng. Luật sư Dương Thị Ngọc Trâm thuộc đội ngũ luật sư trẻ, năng động, có chuyên môn sâu và nhiều năm hành nghề trong nhiều lĩnh vực.

• Điện thoại: 096 7475 064

• Email: tramdtn179@gmail.com

Có thể thấy, việc mời luật sư bào chữa hình sự cho bị can, bị cáo không chỉ là quyền được pháp luật thừa nhận mà còn là một lựa chọn tối ưu để giảm thiểu rủi ro và bảo vệ tối đa lợi ích hợp pháp trong quá trình tố tụng. Với đội ngũ luật sư chuyên nghiệp, có nhiều kinh nghiệm trong việc tư vấn và tranh tụng hình sự, Phong & Partners tự hào là điểm đến tin cậy cho khách hàng trong việc bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp trong các vụ án hình sự. Nếu bạn hoặc người thân đang cần luật sư bào chữa uy tín và tận tâm, hãy liên hệ ngay với Phong & Partners để được hỗ trợ kịp thời và hiệu quả nhất.