Sau ngày 01/07/2025, khi tái cấu trúc hệ thống Tòa án, các tranh chấp về SHTT tại Việt Nam được sắp xếp giải quyết tại các Tòa án cụ thể, chuyên biệt hóa trong công tác xử lý, nhằm hướng đến sự tinh gọn, hiện đại và phù hợp với xu hướng quốc tế.
1. Thế nào là sở hữu trí tuệ? Tranh chấp sở hữu trí tuệ là gì?
Có thể hiểu sở hữu trí tuệ là việc sở hữu các tài sản trí tuệ là kết quả từ hoạt động tư duy, sáng tạo của con người. Việc sở hữu các tài sản phi vật chất này mang lại giá trị kinh tế, tinh thần to lớn cho chủ sở hữu trong hoạt động kinh doanh.
Theo khoản 1 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi 2009, 2019), quyền sở hữu trí tuệ là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tài sản trí tuệ, bao gồm quyền tác giả và quyền liên quan đến quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp và quyền đối với giống cây trồng.
Từ đó, có thể hiểu tranh chấp sở hữu trí tuệ là những mâu thuẫn, xung đột lợi ích giữa các chủ thể liên quan đến việc xác lập, khai thác, sử dụng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.
2. Những tranh chấp sở hữu trí tuệ phổ biến
· Tranh chấp về quyền tác giả và quyền liên quan
· Tranh chấp về quyền sở hữu công nghiệp
· Tranh chấp về quyền đối với giống cây trồng
· Tranh chấp về xác lập quyền sở hữu trí tuệ
· Tranh chấp về khai thác quyền sở hữu trí tuệ
· Tranh chấp do hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ
· Tranh chấp giữa tác giả và chủ thể sở hữu đối tượng quyền sở hữu trí tuệ
· Tranh chấp giữa chủ thể quyền sở hữu trí tuệ với bên thé ba xâm phạm quyền
· Tranh chấp giữa các bên trong hợp đồng chuyển giao quyền…
3. Thẩm quyền giải quyết tranh chấp SHTT sau khi sáp nhập thuộc về Tòa án nào?
· Tòa án nhân dân khu vực 2 - Hà Nội: Ccó phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ đối với 20 tỉnh, thành phố, bao gồm: thành phố Hà Nội, thành phố Hải Phòng, thành phố Huế; các tỉnh: Bắc Ninh, Cao Bằng, Điện Biên, Hà Tĩnh, Hưng Yên, Lai Châu, Lạng Sơn, Lào Cai, Nghệ An, Ninh Bình, Phú Thọ, Quảng Ninh, Quảng Trị, Sơn La, Thái Nguyên, Thanh Hóa và Tuyên Quang
· Tòa án nhân dân khu vực 1 - Thành phố Hồ Chí Minh: Có phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ đối với 14 tỉnh, thành phố, bao gồm: thành phố Cần Thơ, thành phố Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh; các tỉnh: An Giang, Cà Mau, Đắk Lắk, Đồng Nai, Đồng Tháp, Gia Lai, Khánh Hòa, Lâm Đồng, Quảng Ngãi, Tây Ninh và Vĩnh Long
Việc phân phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ này cho thấy tính chất chuyên sâu và sự tập trung của các tòa khu vực có năng lực chuyên môn cao hơn về lĩnh vực SHTT.
3. Hồ sơ khởi kiện giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ tại Tòa án gồm những gì?
· Đơn khởi kiện
· Giấy chứng nhận quyền sở hữu trí tuệ: Giấy chứng nhận đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả…
· Chứng cứ hành vi xâm phạm: sản phẩm, hình ảnh, tài liệu, báo cáo giám định, báo cáo điều tra sử dụng nhãn hiệu…
· Chứng cứ thiệt hại (doanh thu giảm, chi phí ngăn chặn…).
· Giấy tờ pháp lý của cá nhân/tổ chức (CCCD, Giấy đăng ký doanh nghiệp).
· Giấy ủy quyền (nếu có).
4. Trình tự thủ tục nộp hồ sơ khởi kiện tranh chấp sở hữu trí tuệ tại Tòa án
Quy trình khởi kiện tranh chấp SHTT thực hiện theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.
Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ
Bước 2: Nộp đơn khởi kiện đến TAND có thẩm quyền
Có 02 phương thức nộp đơn:
· Nộp trực tiếp tại bộ phận văn thư của TAND có thẩm quyền
· Nộp qua đường bưu điện
Bước 3: Nộp tiền tạm ứng án phí tại cơ quan thi hành án dân sự.
Bước 4: Tòa án ra quyết định thụ lý vụ án, phân công Thẩm phán giải quyết.
5. Một số lưu ý khi khởi kiện tranh chấp sở hữu trí tuệ tại Tòa án
· Khi có tranh chấp về sở hữu trí tuệ, cá nhân, doanh nghiệp có thể yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, như thu giữ, niêm phong hàng hóa vi phạm.
· Sau ngày 1/7/2025, chỉ có Tòa án nhân dân khu vực 2 - Hà Nội và Tòa án nhân dân khu vực 1 – Thành phố Hồ Chí Minh mới có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp liên quan đến sở hữu trí tuệ
· Quyền sở hữu trí tuệ là tài sản vô hình và thực tế việc chứng minh hành vi xâm phạm đến quyền sở hữu trí tuệ rất khó khăn, phức tạp. Do đó, cần có sự thu thập, tìm kiếm chứng cứ để chứng minh khi phát sinh tranh chấp về sở hữu trí tuệ.
Trong quá trình giải quyết tại Tòa án, cá nhân, tổ chức cần yêu cầu giám định sở hữu trí tuệ để có căn cứ pháp lý rõ ràng.
· Hiệu lực Giấy chứng nhận quyền sở hữu trí tuệ là cơ sở xác lập quyền, phạm vi quyền của chủ thể đối với tài sản sở hữu trí tuệ. Do đó, một khi phát sinh tranh chấp, cần kiểm tra và xác định quyền của các bên trước khi thực hiện nộp hồ sơ khởi kiện giải quyết tranh chấp.
6. Một số câu hỏi thường gặp
(1) Ai có quyền khởi kiện tranh chấp sở hữu trí tuệ?
· Chủ sở hữu quyền SHTT (tác giả, chủ bằng sáng chế, nhãn hiệu, kiểu dáng công nghiệp...).
· Người được chuyển giao quyền hợp pháp (nhượng quyền, chuyển nhượng, cấp phép...).
· Tổ chức, cá nhân bị xâm phạm lợi ích hợp pháp liên quan.
(2) Tranh chấp SHTT hiện nay được giải quyết ở đâu?
Sau 01/7/2025, theo Luật Tổ chức Tòa án mới, Tòa án nhân dân khu vực 2 - Hà Nội và Tòa án nhân dân khu vực 1 – Thành phố Hồ Chí Minh có phạm vi giải quyết theo lãnh thổ đối với loại tranh chấp này.
(3) Thời hiệu khởi kiện tranh chấp SHTT là bao lâu?
Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành không có quy định riêng về thời hiệu khởi kiện đối với các tranh chấp về sở hữu trí tuệ, do đó các quy định áp dụng về thời hiệu khởi kiện sẽ được áp dụng theo quy định của Bộ luật dân sự:
· Thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại là 03 năm, kể từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm.
· Thời hiệu khởi kiện áp dụng đối với các tranh chấp thương mại là 02 năm, kể từ thời điểm quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm
(4) Cần thuê luật sư giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ không?
Cần thiết. Tranh chấp sở hữu trí tuệ là tranh chấp đặc thù, cần cá nhân, doanh nghiệp phải nắm rõ những quy định về sở hữu trí tuệ. Nên để giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ hiệu quả, nhanh chóng, sự xuất hiện của Luật sư tư vấn và tham gia giải quyết tranh chấp là điều hoàn toàn cần thiết. Luật sư giải quyết tranh sở hữu trí tuệ là những chuyên gia am hiểu về pháp lý với kiến thức chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm trong việc giải quyết tranh chấp, giúp cho cá nhân, doanh nghiệp giải quyết tranh chấp một cách nhanh chóng và đúng pháp luật, đồng thời hạn chế tối đa các thiệt hại không đáng có xảy ra.
Bạn có thể tham khảo đội ngũ Luật sư có chuyên môn về SHTT tại Văn phòng Luật sư Phong & Partners – đơn vị uy tín đã và đang cung cấp các dịch vụ tư vấn và giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ cho rất nhiều cá nhân, doanh nghiệp trên toàn quốc.
