Để giải quyết hiệu quả các tranh chấp này, vai trò của Luật sư chuyên giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng là vô cùng quan trọng. Với khả năng phân tích tình huống, kỹ năng chuyên môn và kinh nghiệm tranh tụng vững vàng, Luật sư không chỉ bảo vệ quyền lợi hợp pháp của khách hàng mà còn hạn chế rủi ro, tiết kiệm thời gian và chi phí trong quá trình giải quyết tranh chấp. LUẬT SƯ TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG XÂY DỰNG là lựa chọn thông minh để các bên có thể giải quyết các tranh chấp một cách hiệu quả nhất.

1. Tranh chấp hợp đồng xây dựng là gì?

Hợp đồng xây dựng là hợp đồng dân sự được thỏa thuận bằng văn bản giữa bên giao thầu và bên nhận thầu để thực hiện một phần hay toàn bộ công việc trong hoạt động đầu tư xây dựng. Xây dựng là một lĩnh vực  pháp lý phức tạp, chính vì vậy, hợp đồng xây dựng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì một môi trường pháp lý minh bạch, rõ ràng, đảm bảo quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia giao kết.

Tuy nhiên, trong thực tế, việc thực hiện hợp đồng xây dựng thường đối mặt với nhiều thách thức khi quá trình thực hiện hợp đồng xây dựng kéo dài, nhiều quy định chồng chéo, dễ dẫn đến những tranh chấp. Tranh chấp hợp đồng xây dựng là những bất đồng, mâu thuẫn giữa chủ đầu tư và nhà thầu hoặc giữa những nhà thầu với nhau liên quan đến quyền và nghĩa vụ của các bên trong việc thực hiện hợp đồng. Tranh chấp hợp đồng xây dựng thường phát sinh do nhiều nguyên nhân khác nhau, chẳng hạn như sự vi phạm nghĩa vụ của các bên, chất lượng công việc, tiến độ thực hiện, thanh toán, chi phí phát sinh hay các vấn đề liên quan đến quy định của pháp luật.

2. Các loại tranh chấp hợp đồng xây dựng phổ biến

Có rất nhiều lý do dẫn đến việc tranh chấp hợp đồng xây dựng, tuy nhiên, phổ biến là các tranh chấp sau:

• Tranh chấp về thanh toán: Thanh toán là một trong những vấn đề dễ phát sinh tranh chấp nhất trong bất kỳ lĩnh vực hợp đồng nào. Đặc biệt đối với lĩnh vực xây dựng, vấn đề này lại càng trở nên nhạy cảm hơn, bởi lẽ giá trị hợp đồng xây dựng bao giờ cũng rất lớn và lộ trình thanh toán thường lệ thuộc vào các vấn đề khác. Tranh chấp có thể xảy ra khi bên giao thầu không thanh toán đúng hạn hoặc chỉ thanh toán một phần số tiền đã cam kết, gây khó khăn tài chính cho bên nhận thầu.
• Tranh chấp về tiến độ thực hiện: Tiến độ thực hiện là một trong những nội dung quan trọng nhất trong hợp đồng xây dựng, bởi nó quyết định đến thời gian hoàn thành công trình và sự liên quan, phối hợp giữa nhiều bên. Đây cũng là nguyên nhân chính gây ra nhiều tranh chấp trong lĩnh vực xây dựng. Các tranh chấp về tiến độ thực hiện, thi công công trình thường phát sinh khi bên nhận thầu không hoàn thành các công việc đúng thời hạn đã cam kết, ảnh hưởng đến kế hoạch tổng thể của dự án; chủ đầu tư không bàn giao kịp thời mặt bằng thi công, khiến nhà thầu không thể triển khai công việc theo kế hoạch, dẫn đến chậm trễ; các nguyên nhân bất khả kháng khác như thiên tai, dịch bệnh hoặc sự thay đổi của các quy định pháp luật làm ảnh hưởng đến việc triển khai dự án.

Tranh chấp về tiến độ thực hiện không chỉ gây thiệt hại tài chính mà còn ảnh hưởng đến uy tín và mối quan hệ hợp tác giữa các bên

• Tranh chấp về chất lượng công trình: Tranh chấp chất lượng công trình xây dựng là một vấn đề phổ biến trong lĩnh vực xây dựng, phát sinh từ sự không đồng nhất giữa các bên liên quan trong quá trình thực hiện, nghiệm thu và bàn giao công trình. Nguyên nhân dẫn đến tranh chấp về chất lượng có thể đến từ nhiều yếu tố như thiết kế không chính xác, chất lượng vật liệu kém, hay việc thi công không đúng quy chuẩn. Những tranh chấp liên quan đến chất lượng công trình thường rất phức tạp, công trình chất lượng không đảm bảo sẽ để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng, khó có thể khắc phục và có thể gây ảnh hưởng đến an toàn, tính mạng của người sử dụng.
• Tranh chấp về đơn phương chấm dứt hợp đồng: Đơn phương chấm dứt hợp đồng xây dựng là một trong những nguyên nhân gây ra tranh chấp gay gắt giữa các bên. Vì hợp đồng xây dựng có tính chất phức tạp cao, thời gian thi công kéo dài và giá trị hợp đồng lớn, việc một bên tự ý chấm dứt hợp đồng mà không tuân thủ các quy định pháp luật hoặc các thỏa thuận đã cam kết không chỉ dẫn đến thiệt hại nghiêm trọng cho bên còn lại mà còn ảnh hưởng liên đới đến các bên khác. Nguyên nhân dẫn đến việc đơn phương chấm dứt hợp đồng xây dựng có thể xuất phát từ nhiều vấn đề như: một bên vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ thanh toán, nghĩa vụ thi công làm cho bên còn lại không thể tiếp tục thực hiện hợp đồng; không có đủ khả năng tài chính để tiếp tục thực hiện hợp đồng; khó khăn kéo dài do vướng phải những quy định pháp lý…

3. Những khó khăn Luật sư tranh chấp hợp đồng xây dựng sẽ giải quyết

Một số các công ty, đơn vị hoạt động trong lĩnh vực xây dựng thường không có bộ phận pháp chế chuyên trách hoặc có nhưng lại không thể phát huy tối đa vai trò. Nguyên nhân chính là lĩnh vực pháp lý xây dựng đòi hỏi sự am hiểu sâu rộng về nhiều lĩnh vực khác nhau, từ pháp luật dân sự, thương mại đến các quy định riêng biệt liên quan đến xây dựng, quy hoạch, môi trường, an toàn lao động và tài chính. Điều này khiến cho các bộ phận pháp chế trong các công ty xây dựng, nếu có cũng không đủ nguồn lực và chuyên môn để thực hiện chức năng dự báo và xử lý kịp thời các rủi ro pháp lý trong suốt quá trình thực hiện hợp đồng.

Trong bối cảnh đó, các công ty thường không nhận thức được đầy đủ các rủi ro tiềm ẩn, dẫn đến việc không có sự chuẩn bị cần thiết để đối phó với các tranh chấp pháp lý phát sinh. Mặc dù hợp đồng xây dựng là văn bản có giá trị pháp lý quan trọng, nhưng nếu thiếu sự tư vấn và hỗ trợ pháp lý chuyên nghiệp ngay từ đầu, các bên sẽ gặp phải nhiều vấn đề phức tạp khi có tranh chấp xảy ra. Thông thường các công ty chỉ tìm kiếm sự hỗ trợ của Luật sư khi tranh chấp đã phát sinh; lúc này, Luật sư chỉ có thể tham gia vào việc giải quyết hậu quả pháp lý thay vì hỗ trợ phòng ngừa, bảo vệ quyền lợi ngay từ đầu.

Khi tham gia giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng vào giai đoạn này, Luật sư sẽ phải giải quyết một số vấn đề chính yếu để bảo vệ tối đa quyền và lợi ích hợp pháp cho khách hàng của mình.

Thứ nhất, điều khoản trong hợp đồng không rõ ràng

Hợp đồng là căn cứ pháp lý quan trọng nhất để giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng. Các điều khoản được quy định trong hợp đồng được xem như là những điểm mấu chốt để xác định quyền lợi và nghĩa vụ của các bên, là cơ sở để các bên thực hiện và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình khi có tranh chấp phát sinh. Chính vì vậy, các điều khoản trong hợp đồng không rõ ràng sẽ gây khó khăn trong việc xác định lỗi và trách nhiệm của các bên khi xảy ra tranh chấp hợp đồng xây dựng. Điều 141 Luật Xây dựng năm 2014 quy định về nội dung hợp đồng xây dựng như sau:

“Điều 141. Nội dung hợp đồng xây dựng

1. Hợp đồng xây dựng gồm các nội dung sau:

a) Căn cứ pháp lý áp dụng;

b) Ngôn ngữ áp dụng;

c) Nội dung và khối lượng công việc;

d) Chất lượng, yêu cầu kỹ thuật của công việc, nghiệm thu và bàn giao;

đ) Thời gian và tiến độ thực hiện hợp đồng;

e) Giá hợp đồng, tạm ứng, đồng tiền sử dụng trong thanh toán và thanh toán hợp đồng xây dựng;

g) Bảo đảm thực hiện hợp đồng, bảo lãnh tạm ứng hợp đồng;

h) Điều chỉnh hợp đồng xây dựng;

i) Quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia hợp đồng xây dựng;

k) Trách nhiệm do vi phạm hợp đồng, thưởng và phạt vi phạm hợp đồng;

l) Tạm ngừng và chấm dứt hợp đồng xây dựng;

m) Giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng;

n) Rủi ro và bất khả kháng;

o) Quyết toán và thanh lý hợp đồng xây dựng;

p) Các nội dung khác.

2. Đối với hợp đồng tổng thầu xây dựng ngoài các nội dung quy định tại khoản 1 Điều này còn phải được bổ sung về nội dung và trách nhiệm quản lý của tổng thầu xây dựng.”

Đây đều là những nội dung cơ bản mà bất kỳ hợp đồng xây dựng nào cũng phải có. Tuy nhiên, trên thực tế, khi Luật sư tiếp nhận giải quyết các tranh chấp hợp đồng xây dựng, các nội dung cơ bản này thường không được đảm bảo hoặc cũng có trường hợp, hợp đồng có quy định về điều khoản này nhưng lại mơ hồ, không thể nào vận dụng trong quá trình tháo gỡ những tranh chấp cũng như vận dụng để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bên bị vi phạm.

Thứ hai, yêu cầu kiến thức chuyên ngành sâu rộng

Giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng không chỉ đòi hỏi sự am hiểu về luật pháp mà còn yêu cầu kiến thức chuyên ngành. Lĩnh vực xây dựng liên quan đến nhiều yếu tố kỹ thuật, từ quy chuẩn xây dựng, an toàn lao động, vật liệu xây dựng, đến các vấn đề về thiết kế, thi công và nghiệm thu công trình; ngoài ra còn các vấn đề về tài chính, thanh toán, ngân hàng... Những yếu tố này đều ảnh hưởng trực tiếp đến việc thực hiện hợp đồng và có thể trở thành nguyên nhân dẫn đến tranh chấp. Do đó, khi Luật sư tham gia giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng, ngoài việc Luật sư am hiểu về các quy định pháp luật, các chính sách của Nhà nước, Luật sư cũng cần hiểu về những quy định, tiêu chuẩn riêng biệt đối với từng lĩnh vực. Nếu không nắm rõ những vấn đề này, Luật sư khó có thể nắm bắt được một cách toàn diện vụ tranh chấp và khó có thể đưa ra một phương án tối ưu để bảo vệ khách hàng của mình.

Thứ ba, khó khăn trong việc thu thập tài liệu, chứng cứ

Tranh chấp hợp đồng xây dựng thường liên quan đến nhiều bên và nhiều lĩnh vực; do đó, để thu thập đủ tài liệu, chứng cứ cần thiết, Luật sư phải mất nhiều thời gian cũng như lệ thuộc vào mức độ hợp tác của các bên liên quan.

Ngoài ra, quá trình thực hiện hợp đồng xây dựng thường kéo dài; thậm chí, có những vụ việc, tranh chấp phát sinh sau khi cả hai bên đã hoàn tất bàn giao công trình, thậm chí sau nhiều năm đưa công trình vào sử dụng. Điều này khiến việc thu thập tài liệu, chứng cứ gặp phải không ít trở ngại.

Tài liệu liên quan đến hợp đồng xây dựng như hồ sơ thiết kế, biên bản nghiệm thu, báo cáo giám sát hoặc chứng từ thanh toán thường bị lưu trữ không đầy đủ hoặc thất lạc do thời gian kéo dài hoặc do các bên không có quy trình lưu trữ khoa học. Việc tìm kiếm và thu thập các tài liệu này không chỉ mất thời gian mà còn đòi hỏi sự phối hợp của nhiều bên, đôi khi không dễ dàng đạt được.

4. Kỹ năng của Luật sư giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng

Để giải quyết hiệu quả các tranh chấp hợp đồng xây dựng, không chỉ đòi hỏi Luật sư phải có kiến thức pháp lý sâu rộng mà còn cần có kỹ năng hành nghề vững vàng.

Thứ nhất, về kỹ năng phân tích, đánh giá hợp đồng xây dựng của Luật sư

Hợp đồng không chỉ đơn thuần là văn bản thỏa thuận giữa các bên mà nó còn là cơ sở pháp lý để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên tham gia giao kết và giải quyết các tranh chấp phát sinh. Khi tiếp nhận vụ việc, Luật sư cần ưu tiên nghiên cứu hợp đồng xây dựng đã được ký kết giữa các bên. Từ việc nghiên cứu các điều khoản được quy định trong hợp đồng, Luật sư có thể đánh giá được địa vị pháp lý của khách hàng mình trong tranh chấp và từ đó xác định được cần phải giải quyết tranh chấp hợp đồng này theo phương án nào để đảm bảo tối đa quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng. Đồng thời, thông qua việc nghiên cứu, đánh giá hợp đồng xây dựng, Luật sư có thể nhìn thấy được các điểm mâu thuẫn, các vấn đề còn bỏ sót, từ đó xác định được cần thu thập, củng cố thêm những tài liệu, chứng cứ gì để bảo vệ cho khách hàng.

Thứ hai, về kỹ năng thu thập, kiểm tra và xử lý chứng cứ của Luật sư khi giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng

Khi tham gia giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng, Luật sư có thể tham gia với tư cách là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho nguyên đơn hoặc bị đơn. Luật sư cần xác định rõ tư cách pháp lý của mình để có thể tiến hành thu thập, kiểm tra, đánh giá chứng cứ sao cho phù hợp với tình huống pháp lý của khách.

Với vai trò là Luật sư bảo vệ cho nguyên đơn, Luật sư cần chủ động thu thập, giao nộp chứng cứ cho Tòa án để chứng minh cơ sở khởi kiện của mình. Do vậy, Luật sư cần tập trung thu thập các bằng chứng chứng minh sự vi phạm hợp đồng của bị đơn trong sự đối chiếu giữa các điều khoản được thỏa thuận và hành vi thực tế; chứng minh các thiệt hại mà nguyên đơn phải gánh chịu do hành vi vi phạm của bị đơn. Từ đó, Luật sư mới có cơ sở để đưa ra các yêu cầu về bồi thường thiệt hại cũng như là phạt vi phạm nhằm bảo vệ tối đa quyền lợi hợp pháp của khách hàng.

Với vai trò là Luật sư bảo vệ cho bị đơn, trước tiên, Luật sư cần nghiên cứu, đánh giá những chứng cứ mà nguyên đơn đã giao nộp cho Tòa. Luật sư cần thiết phải xem xét tính phù hợp, tính khách quan, tính hợp pháp của nguồn chứng cứ được giao nộp. Đồng thời pháp luật tố tụng dân sự quy định rõ Luật sư có quyền và nghĩa vụ thu thập, giao nộp chứng cứ cho Tòa án, do đó, với vai trò là Luật sư bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bị đơn, Luật sư cần đưa ra những chứng cứ phản bác lại yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn, làm rõ các sự thật khách quan để bảo vệ cho khách hàng của mình. Trong trường hợp không thể chứng minh được yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn là không có cơ sở, Luật sư cần lên phương án bảo vệ khác, phù hợp với tình huống pháp lý của khách hàng. Chẳng hạn như Luật sư có thể đưa ra các chứng cứ chứng minh hành vi vi phạm của khách hàng là do những nguyên nhân khách quan hoặc chứng minh khách hàng của mình đã nỗ lực khắc phục hậu quả như việc sửa chữa những sai phạm trong quá trình thi công, giảm thiểu thiệt hại hoặc các hành động đã thực hiện để giải quyết tranh chấp một cách hợp lý. Điều này sẽ giúp giảm nhẹ trách nhiệm của bị đơn trong quá trình các cơ quan có thẩm quyền xem xét, giải quyết tranh chấp.

Thứ ba, về kỹ năng giao tiếp và đàm phán của Luật sư khi tham gia giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng

Tranh chấp hợp đồng xây dựng thường có sự liên quan, ảnh hưởng đến nhiều bên, do đó, kỹ năng giao tiếp và đàm phán là yếu tố then chốt giúp luật sư giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng một cách hiệu quả. Tranh chấp hợp đồng xây dựng có thể xảy ra vì nhiều lý do, từ sự không thống nhất về tiến độ thi công, chất lượng công trình, đến các vấn đề về thanh toán và bồi thường. Do đó, khả năng giao tiếp và đàm phán của Luật sư giúp tạo ra một cầu nối giữa các bên, làm giảm thiểu căng thẳng và tạo ra cơ hội giải quyết tranh chấp một cách nhanh chóng, hiệu quả, đồng thời đảm bảo quyền lợi cho khách hàng của mình.

Kỹ năng giao tiếp không chỉ đơn thuần là khả năng diễn đạt mà còn là khả năng lắng nghe, thấu hiểu yêu cầu, quan điểm của các bên liên quan và là sự nhạy bén, linh hoạt trong xử lý tình huống. Từ đó, trong quá trình đàm phán, Luật sư biết cách điều chỉnh chiến lược đàm phán sao cho phù hợp với tình hình thực tế của vụ việc, đồng thời tìm ra các giải pháp hợp lý để dung hoà được các yêu cầu của đối phương mà không làm ảnh hưởng đến quyền lợi của khách hàng. Việc đàm phán thành công có thể giúp giải quyết tranh chấp mà không cần đến phán quyết của tòa án, tiết kiệm thời gian và chi phí cho tất cả các bên.

Thứ tư, về kỹ năng làm việc với cơ quan có thẩm quyền

Khi tham gia giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng, kỹ năng làm việc với các cơ quan có thẩm quyền là một yếu tố quan trọng giúp Luật sư bảo vệ quyền lợi của khách hàng một cách hiệu quả. Trong lĩnh vực xây dựng, các cơ quan này có thể bao gồm Tòa án, các cơ quan chức năng như Sở Xây dựng, Bộ Xây dựng, hoặc các tổ chức có thẩm quyền khác, tùy vào tính chất của tranh chấp. Khi tham gia làm việc cùng các cơ quan này, Luật sư cần nắm vững các quy định pháp luật và quy trình làm việc của các cơ quan này để chuẩn bị hồ sơ và tài liệu chính xác.

5. Các phương thức giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng

• Thương lượng, đàm phán

Trong bất kỳ tranh chấp nào, thương lượng, đàm phán cũng là phương thức được áp dụng đầu tiên trong quá trình giải quyết tranh chấp. Các bên trong quan hệ hợp đồng tự gặp gỡ, trao đổi, thương lượng với nhau, đưa ra các đề xuất nhằm tìm ra tiếng nói chung để giải quyết vấn đề phát sinh từ việc thực hiện hợp đồng xây dựng. Giải quyết bằng phương thức thương lượng, đàm phán giúp các bên tiết kiệm được thời gian và chi phí kiện tụng, đồng thời vẫn giữ được mối quan hệ hợp tác làm ăn lâu dài giữa các bên. Phương thức này phụ thuộc vào sự tự nguyện của các bên và thương lượng, đàm phán chỉ đạt được hiệu quả khi các bên có thiện chí và đạt được sự đồng thuận.

•  Hoà giải

Trong trường hợp không thể đạt được thỏa thuận chung trong quá trình thương lượng, đàm phán, các bên có thể tìm một bên thứ ba làm cầu nối để giải quyết mâu thuẫn, tháo gỡ những vướng mắc trong quá trình giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng. Bên thứ ba ở đây là cá nhân, pháp nhân cần phải hội đủ những phẩm chất nhất định, như: có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ; am hiểu pháp luật, có kinh nghiệm thực tiễn và có sự độc lập, trung lập với các bên tranh chấp. Người trung gian hoà giải không thể có lợi ích liên quan hoặc xung đột với lợi ích của các bên tranh chấp. Hòa giải không phải là một thủ tục bắt buộc trong quá trình giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng, tuy nhiên, đây được xem là một phương thức cần thiết và được áp dụng phổ biến để giải quyết tranh chấp nhằm giúp các bên tiết kiệm chi phí, thời gian và giữ được quan hệ trong làm ăn.

• Giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng tại Tòa án

Khi thương lượng và hòa giải không đạt được hiệu quả, Tòa án là cơ quan thường được lựa chọn để giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng. Lúc này, đương sự có quyền nộp đơn khởi kiện tại Tòa án có thẩm quyền để yêu cầu giải quyết tranh chấp. Tòa án có thẩm quyền là Tòa án nơi bị đơn cư trú, làm việc, nếu bị đơn là cá nhân hoặc nơi bị đơn có trụ sở, nếu bị đơn là cơ quan, tổ chức.

Sau khi tiếp nhận hồ sơ khởi kiện của nguyên đơn, nếu xác định đúng thẩm quyền giải quyết của Tòa án và hồ sơ hợp lệ, Tòa án sẽ ra Thông báo nộp tạm ứng án phí. Trong thời hạn 7 ngày, nguyên đơn cần tiến hành nộp tạm ứng án phí. Trường hợp hồ sơ còn thiếu sót, chưa đảm bảo yêu cầu theo quy định pháp luật, Toà án sẽ ra Thông báo yêu cầu sửa đổi, bổi sung đơn khởi kiện. Sau đó, Tòa án sẽ tiến hành thụ lý vụ án theo thủ tục tố tụng dân sự.

6. Kinh nghiệm của Luật sư giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng

6.1. Kinh nghiệm của Luật sư giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng trong giai đoạn thương lượng, hòa giải

Thương thượng, hòa giải là những giai đoạn đầu tiên, thường ít căng thẳng nhất trong quá trình giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng. Đây là thời điểm các bên tạo cơ hội cho nhau để tìm kiếm tiếng nói chung, giảm thiểu mâu thuẫn trong quá trình giải quyết tranh chấp. Chính vì thế, giai đoạn này được xem như là “giai đoạn vàng” để Luật sư phát huy vai trò định hướng và hỗ trợ khách hàng trong việc hóa giải những tranh chấp, giảm thiểu những rủi ro về mặt pháp lý và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của khách hàng.

Để đạt hiệu quả trong quá trình thương lượng, hòa giải, Luật sư cần vận dụng kinh nghiệm và kiến thức chuyên môn để phân tích hợp đồng, làm rõ các điểm mâu thuẫn và xác định căn cứ pháp lý bảo vệ cho lập luận của khách hàng. Điều này bao gồm việc xem xét, đánh giá các hành vi không tuân thủ các điều khoản đã giao kết, các hành vi vi phạm hợp đồng, cũng như hậu quả pháp lý phát sinh từ những hành vi đó đối với quá trình thực hiện hợp đồng, đối với lợi ích của mỗi bên.

Luật sư tham gia vào giai đoạn này không phải để thể hiện quyền lực hay tranh giành lợi ích mà thay vào đó, Luật sư phải đóng vai trò là cầu nối, không chỉ bảo vệ quyền lợi hợp pháp của khách hàng mà còn tạo ra một “thế cân bằng” để các bên có thể cùng nhau thống nhất giải pháp. Chính vì thế, để việc thương lượng, hòa giải diễn ra suôn sẻ, Luật sư cần nghiên cứu thật kỹ những vấn đề đã phát sinh, xác định rõ những vi phạm và khoanh vùng được thiệt hại, có như vậy, Luật sư mới có thể đưa ra những phương án giải quyết làm hài lòng các bên.

Kinh nghiệm và sự khéo léo của Luật sư trong giai đoạn này không chỉ giúp giải quyết tranh chấp nhanh chóng, tiết kiệm thời gian, chi phí mà còn góp phần giữ gìn mối quan hệ hợp tác giữa các bên trong tương lai.

6.2. Kinh nghiệm của Luật sư trong việc chuẩn bị hồ sơ khởi kiện để giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng

Trong quá trình giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng, việc chuẩn bị hồ sơ khởi kiện đóng vai trò quan trọng để vụ án được thụ lý và giải quyết. Một hồ sơ khởi kiện đầy đủ, chính xác và thuyết phục sẽ là cơ sở vững chắc giúp Luật sư bảo vệ quyền lợi cho khách hàng và nâng cao khả năng chiến thắng trong vụ kiện.

Đầu tiên, xác định yêu cầu khởi kiện của khách hàng

Trước khi bắt đầu chuẩn bị hồ sơ khởi kiện, Luật sư cần hiểu rõ yêu cầu khởi kiện của khách hàng. Điều này bao gồm:

• Làm rõ quyền và lợi ích bị xâm phạm: Luật sư cần xác định chính xác quyền lợi của khách hàng bị xâm phạm trong quá trình thực hiện hợp đồng xây dựng, thông qua việc nghiên cứu và đánh giá các điều khoản được giao kết trong hợp đồng; xem xét, tổng hợp, đánh giá các hành vi vi phạm đã xảy ra trong quá trình thực hiện hợp đồng; nghiên cứu các quy định pháp luật điều chỉnh quan hệ tranh chấp hợp đồng xây dựng cũng như các quy định liên quan đến lĩnh vực mà hai các bên giao kết thực hiện.
• Xác định yêu cầu cụ thể đối với bên bị kiện: Từ việc xác định, làm rõ quyền và lợi ích bị xâm phạm, Luật sư sẽ có những căn cứ để trao đổi và làm việc với khách hàng. Bằng việc phân tích tình huống pháp lý phát sinh trong  tranh chấp giữa khách hàng và bên đối phương, Luật sư và khách hàng sẽ dễ dàng đi đến việc xác định được những yêu cầu khởi kiện cụ thể nhằm bảo đảm tối đa quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng trong quá trình giải quyết vụ án.

Thứ hai, xác định các điều kiện để Tòa án thụ lý yêu cầu khởi kiện

• Xác định cơ quan giải quyết tranh chấp: cần xem xét điều khoản giải quyết tranh chấp, nếu có Thỏa thuận giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài, thì cần đánh giá tính hiệu lực của thỏa thuận này. Nếu các bên có Thỏa thuận trọng tài nhưng thỏa thuận trọng tài vô hiệu theo quy định tài Điều 18 Luật Trọng tài thương mại năm 2010 thì vụ việc vẫn thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án

Trong trường hợp các bên không có đề cập đến vấn đề giải quyết tranh chấp bằng trọng tài  thì cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp được mặc định Tòa án.

• Xác định tư cách người khởi kiện
• Xác định thời hiệu khởi kiện: thời hiệu khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng là 03 năm, kể từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm.

Thứ ba, thu thập chứng cứ và tài liệu liên quan

Như đã đề cập từ trước, một trong những việc đầu tiên mà Luật sư sẽ làm khi tham gia giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng là việc thu thập các chứng cứ và tài liệu để bảo vệ khách hàng. Quá trình thực hiện hợp đồng xây dựng thường kéo dài, liên quan đến nhiều giai đoạn và bên tham gia khác nhau, khiến việc thu thập tài liệu trở nên phức tạp. Để đảm bảo đủ các cơ sở khởi kiện, Luật sư cần thực hiện một số nghiệp vụ nhằm thu thập các tài liệu, hồ sơ cần thiết như:

• Hồ sơ, tài liệu chứng minh hành vi vi phạm của bị đơn;
• Hồ sơ, tài liệu chứng minh quá trình tuân thủ và thực hiện các nghĩa vụ hợp đồng của khách hàng;
• Hồ sơ, tài liệu, bằng chứng chứng minh thiệt hại mà khách hàng phải gánh chịu;
• …

Thứ tư, soạn thảo đơn khởi kiện

Sau khi thu thập đủ tài liệu, chứng cứ cần thiết, Luật sư tiến hành soạn thảo đơn khởi kiện. Đơn khởi kiện phải tuân thủ các quy định về hình thức và nội dung theo Điều 189 Bộ Luật Tố tụng Dân sự năm 2015. Trong đó, cần đảm bảo đầy đủ thông tin cơ bản của nguyên đơn, bị đơn và trình bày rõ ràng những yêu cầu khởi kiện, các căn cứ pháp lý cho những yêu cầu đó.

Thứ năm, nộp hồ sơ khởi kiện

Hồ sơ khởi kiện bao gồm đơn khởi kiện và các tài liệu, chứng cứ kèm theo đơn. Khi chuẩn bị hồ sơ, Luật sư cần đảm bảo rằng đương sự có đủ điều kiện khởi kiện và Tòa án sẽ thụ lý vụ việc. Việc chuẩn bị hồ sơ cần chú ý đến tính đầy đủ và tính hợp pháp của các tài liệu, chứng cứ theo các yêu cầu trong đơn khởi kiện.

(i) Về tính đầy đủ: Hồ sơ khởi kiện cần bao gồm các giấy tờ, tài liệu sau:

• Đơn khởi kiện: Nội dung đơn khởi kiện phải trình bày rõ yêu cầu, tranh chấp và căn cứ khởi kiện.
• Giấy tờ chứng minh tư cách pháp lý của người khởi kiện: nếu là cá nhân, cần có thẻ căn cước; nếu là tổ chức, cần có giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, điều lệ, văn bản uỷ quyền (nếu có).
• Tài liệu liên quan đến quan hệ hợp đồng: Bao gồm hợp đồng xây dựng, các phụ lục hợp đồng, hóa đơn, biên nhận thanh toán, bản đối chiếu công nợ; biên bản thanh lý, biên bản nghiệm thu, biên bản bàn giao,…
• Tài liệu thể hiện quá trình thực hiện hợp đồng: hồ sơ thiết kế kỹ thuật, biên bản xác nhận các công việc đã thực hiện,…
• Các tài liệu trao đổi giữa các bên: Những văn bản, biên bản làm việc hay trao đổi giữa các bên khi tranh chấp phát sinh.

(ii) Về tính hợp pháp: Các tài liệu phải là bản chính hoặc bản sao có công chứng, chứng thực hợp pháp hoặc do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp. Tài liệu bằng tiếng nước ngoài hoặc tiếng dân tộc thiểu số cần có bản dịch ra tiếng Việt, được công chứng hoặc hợp pháp hóa lãnh sự.

Cuối cùng, Luật sư nộp hồ sơ khởi kiện tại Tòa án có thẩm quyền bằng cách nộp trực tiếp tại Tòa án hoặc qua bưu điện. Luật sư cần nắm được các quy định về tố tụng dân sự để có thể theo dõi quá trình thụ lý, giải quyết vụ án. Việc theo dõi sát sao quá trình giải quyết vụ án giúp luật sư kịp thời phản ứng và bảo vệ quyền lợi của khách hàng một cách tốt nhất.

Việc chuẩn bị hồ sơ khởi kiện là một công đoạn quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng. Luật sư không chỉ phải nắm vững các quy định pháp lý, mà còn cần có kinh nghiệm thực tiễn trong việc chuẩn bị hồ sơ khởi kiện để thúc đẩy quá trình thụ lý vụ án diễn ra theo đúng quy trình tố tụng, hạn chế trường hợp kéo dài thời gian thụ lý do phải bổ sung, chỉnh lý hồ sơ giấy tờ.

6.3. Kinh nghiệm của Luật sư khi giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng tại Tòa án

Tranh tụng tại Tòa là một phần quan trọng trong quá trình giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng. Để đạt được kết quả có lợi cho khách hàng, Luật sư cần chuẩn bị một số vấn đề sau:

Thứ nhất, chuẩn bị trước phiên tòa  

• Nắm chắc hồ sơ vụ án: Luật sư cần nghiên cứu kỹ lưỡng hồ sơ vụ án, bao gồm các tài liệu pháp lý, chứng cứ và lời khai liên quan. Đảm bảo rằng mọi chứng cứ được thu thập đầy đủ, hợp pháp và sẵn sàng sử dụng.
• Xây dựng phương án tranh tụng: Phân tích điểm mạnh, điểm yếu của cả hai bên. Đề ra các luận điểm chính, cách xử lý các câu hỏi phản biện, và chuẩn bị các phương án dự phòng cho những tình huống bất ngờ.
• Chuẩn bị câu hỏi và bản luận cứ: Soạn sẵn các câu hỏi cho quá trình hỏi bên đối phương, nhân chứng hoặc chuyên gia và dự liệu các câu trả lời của họ. Lưu ý rằng, Luật sư cần tập trung hỏi những câu hỏi để khẳng định lại vấn đề hoặc những câu hỏi làm rõ tình tiết vụ án. Bên cạnh đó, trước khi tham gia phiên toàn, Luật sư cần chuẩn bị luận cứ bảo vệ cho Khách hàng dựa trên những căn cứ pháp lý, các điều khoản hợp đồng và những lập luận để bảo vệ cho khách

Thứ hai, tham gia phiên tòa

• Kỹ năng hỏi đáp tại tòa
• Đặt câu hỏi hiệu quả: Luật sư cần triển khai kế hoạch hỏi đã chuẩn bị sẵn để làm rõ vấn đề
• Sử dụng thông tin trong câu trả lời để phản biện, đưa ra bằng chứng bác bỏ hoặc hướng câu hỏi vào trọng tâm mình muốn làm rõ.
• Trong phần hỏi đáp, luật sư cũng cần lưu ý những câu hỏi của đối phương để đối đáp và hỗ trợ khách hàng mình đối đáp, tránh trường hợp bị đối phương dẫn dắt, trong một số trường hợp, Luật sư có quyền từ chối câu hỏi.

• Tranh luận tại tòa: Luật sư cần tập trung phân tích và làm rõ các sai sót, mâu thuẫn hoặc thiếu căn cứ trong lập luận của đối phương. Trình bày phần luận cứ của mình nhằm bảo vệ tối đa quyền lợi hợp pháp của khách hàng. Lưu ý, trong quá trình tranh luận, Luật sư luôn cần giữ sự bình tĩnh của mình trong giọng điệu, phong thái để tránh làm căng thẳng thêm cho quá trình tố tụng và gây mất thiện cảm trong quá trình xét xử.

Giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng đòi hỏi sự am hiểu pháp luật, kinh nghiệm thực tiễn và kỹ năng tranh tụng vững vàng. Với chiến lược phù hợp và giải pháp hiệu quả, luật sư chuyên giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng sẽ giúp khách hàng bảo vệ quyền lợi hợp pháp, tiết kiệm thời gian và hạn chế tối đa thiệt hại. Sự hỗ trợ từ luật sư chuyên nghiệp không chỉ đảm bảo quá trình giải quyết tranh chấp diễn ra suôn sẻ mà còn mang lại sự an tâm và tin tưởng cho khách hàng.