Mục lục bài viết:
- 1. Hợp đồng lao động là gì?
- 2. Thế nào là chấm dứt hợp đồng lao động đúng luật?
- 3. Vì sao cần phải chấm dứt hợp đồng lao động đúng luật?
- 4. Người sử dụng lao động được quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trong trường hợp nào?
- 5. Người lao động được quyền đơn phương chấm dứt lao động trong trường hợp nào?
- 6. Thủ tục người sử dụng lao động chấm dứt hợp đồng đúng luật thế nào?
- 7. Thủ tục người lao động chấm dứt hợp đồng lao động đúng luật thế nào?
- 8. Câu hỏi liên quan đến chấm dứt hợp đồng lao động
Chấm dứt hợp đồng lao động là một quy trình quan trọng, đòi hỏi cả người lao động và người sử dụng lao động phải tuân thủ đúng các quy định của pháp luật để đảm bảo quyền lợi và tránh rủi ro pháp lý. Tuy nhiên, không phải ai cũng nắm rõ những quy định này, dẫn đến những hiểu lầm hoặc tranh chấp không đáng có. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ các quy định cần thiết, từ điều kiện, quy trình, thủ tục đến những lưu ý quan trọng khi chấm dứt hợp đồng lao động.
1. Hợp đồng lao động là gì?
Khoản 1 Điều 13 Bộ luật Lao động 2019 quy định về hợp đồng lao động như sau:
“Hợp đồng lao động là sự thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động về việc làm có trả công, tiền lương, điều kiện lao động, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên trong quan hệ lao động.
Trường hợp hai bên thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên thì được coi là hợp đồng lao động.”
Như vậy, có thể hiểu, hợp đồng lao động là văn bản thỏa thuận về mặt pháp lý giữa người lao động và người sử dụng lao động. Trong đó bao gồm những thông tin xác định rõ các nghĩa vụ và quyền lợi của hai bên trong quá trình làm việc, từ đó tạo ra cơ chế giải quyết nếu có vấn đề xảy ra.
2. Thế nào là chấm dứt hợp đồng lao động đúng luật?
Chấm dứt hợp đồng lao động đúng luật là việc kết thúc quan hệ lao động giữa người lao động và người sử dụng lao động dựa trên các quy định của pháp luật lao động hiện hành, đảm bảo quyền và nghĩa vụ của cả hai bên được thực hiện một cách hợp pháp. Theo quy định của Bộ luật Lao động 2019, để chấm dứt hợp đồng lao động đúng luật cần đáp ứng các điều kiện sau:
Thứ nhất, chấm dứt hợp đồng lao động theo 13 trường hợp tại Điều 34 Bộ luật Lao động năm 2019 bao gồm:
- Hết hạn hợp đồng lao động, trừ trường hợp người lao động là thành viên ban lãnh đạo của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở đang trong nhiệm kỳ mà hết hạn hợp đồng lao động.
- Đã hoàn thành công việc theo hợp đồng lao động.
- Hai bên thỏa thuận chấm dứt hợp đồng lao động.
- Người lao động bị kết án phạt tù nhưng không được hưởng án treo hoặc không thuộc trường hợp được trả tự do theo quy định thời hạn phạt tù bằng hoặc ngắn hơn thời gian bị cáo đã bị tạm giam, tử hình hoặc bị cấm làm công việc ghi trong hợp đồng lao động theo bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật.
- Người lao động là người nước ngoài làm việc tại Việt Nam bị trục xuất theo bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật, quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
- Người lao động chết; bị Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, mất tích hoặc đã chết.
- Người sử dụng lao động là cá nhân chết; bị Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, mất tích hoặc đã chết. Người sử dụng lao động không phải là cá nhân chấm dứt hoạt động hoặc bị cơ quan chuyên môn về đăng ký kinh doanh thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ra thông báo không có người đại diện theo pháp luật, người được ủy quyền thực hiện quyền và nghĩa vụ của người đại diện theo pháp luật.
- Người lao động bị xử lý kỷ luật sa thải.
- Người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động theo đúng quy định pháp luật lao động.
- Người sử dụng lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động theo đúng quy định pháp luật lao động.
- Người sử dụng lao động cho người lao động thôi việc trong trường hợp thay đổi cơ cấu, công nghệ hoặc vì lý do kinh tế, khi chia, tách, hợp nhất, sáp nhập; bán, cho thuê, chuyển đổi loại hình doanh nghiệp; chuyển nhượng quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã.
- Giấy phép lao động hết hiệu lực đối với người lao động là người nước ngoài làm việc tại Việt Nam.
- Trường hợp thỏa thuận nội dung thử việc ghi trong hợp đồng lao động mà thử việc không đạt yêu cầu hoặc một bên hủy bỏ thỏa thuận thử việc.
Thứ hai, tuân thủ quy trình và thời gian thông báo trước khi chấm dứt hợp đồng theo Điều 35 và Điều 36 Bộ luật Lao động năm 2019.
Thứ ba, đảm bảo thực hiện các nghĩa vụ tài chính và quyền lợi của các bên.
3. Vì sao cần phải chấm dứt hợp đồng lao động đúng luật?
Quy định về chấm dứt hợp đồng lao động đúng luật mang lại những lợi ích quan trọng cho cả người lao động và người sử dụng lao động:
- Người lao động sẽ được bảo vệ quyền lợi, như trợ cấp thôi việc, trợ cấp mất việc, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp và sẽ không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho người sử dụng lao động.
- Người sử dụng lao động sẽ tránh được các vấn đề pháp lý, không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho người lao động, không bị kiện tụng hoặc xử phạt hành chính vì vi phạm pháp luật lao động. Điều này giúp duy trì uy tín và quan hệ tốt với người lao động.
Hơn nữa, quy định về chấm dứt hợp đồng lao động đúng luật cũng đóng góp vào sự phát triển của thị trường lao động, tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động và người sử dụng lao động tìm kiếm công việc và lao động phù hợp với nhu cầu và khả năng của họ. Đây là yếu tố quan trọng giúp nâng cao năng suất và chất lượng lao động, đồng thời đóng góp vào sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.
4. Người sử dụng lao động được quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trong trường hợp nào?
Điều 36 Bộ luật Lao động 2019 quy định người sử dụng lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trong trường hợp sau đây:
- Người lao động thường xuyên không hoàn thành công việc theo hợp đồng lao động được xác định theo tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thành công việc trong quy chế của người sử dụng lao động;
- Người lao động bị ốm đau, tai nạn đã điều trị 12 tháng liên tục đối với người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn hoặc đã điều trị 06 tháng liên tục đối với người làm việc theo hợp đồng lao động xác định thời hạn có thời hạn từ 12 tháng đến 36 tháng hoặc quá nửa thời hạn hợp đồng lao động đối với người làm việc theo hợp đồng lao động xác định thời hạn có thời hạn dưới 12 tháng mà khả năng lao động chưa hồi phục.
- Khi sức khỏe của người lao động bình phục thì người sử dụng lao động xem xét để tiếp tục giao kết hợp đồng lao động với người lao động;
- Do thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh nguy hiểm, địch họa hoặc di dời, thu hẹp sản xuất, kinh doanh theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền mà người sử dụng lao động đã tìm mọi biện pháp khắc phục nhưng vẫn buộc phải giảm chỗ làm việc;
- Người lao động không có mặt tại nơi làm việc sau thời hạn 15 ngày kể từ ngày hết thời hạn tạm hoãn thực hiện hợp đồng lao động, trừ trường hợp hai bên có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định khác.
- Người lao động đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định, trừ trường hợp có thỏa thuận khác;
- Người lao động tự ý bỏ việc mà không có lý do chính đáng từ 05 ngày làm việc liên tục trở lên;
- Người lao động cung cấp thông tin không trung thực theo quy định của pháp luật lao động về nghĩa vụ cung cấp thông tin khi giao kết hợp đồng lao động làm ảnh hưởng đến việc tuyển dụng người lao động.
5. Người lao động được quyền đơn phương chấm dứt lao động trong trường hợp nào?
Điều 35 Bộ luật Lao động 2019 quy định Người lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động không cần báo trước trong trường hợp sau đây:
- Không được bố trí theo đúng công việc, địa điểm làm việc hoặc không được bảo đảm điều kiện làm việc theo thỏa thuận, trừ trường hợp chuyển người lao động làm công việc khác so với hợp đồng lao động theo đúng quy định;
- Không được trả đủ lương hoặc trả lương không đúng thời hạn, trừ trường hợp vì lý do bất khả kháng mà người sử dụng lao động đã tìm mọi biện pháp khắc phục nhưng không thể trả lương đúng hạn theo quy định của pháp luật lao động.
- Bị người sử dụng lao động ngược đãi, đánh đập hoặc có lời nói, hành vi nhục mạ, hành vi làm ảnh hưởng đến sức khỏe, nhân phẩm, danh dự; bị cưỡng bức lao động;
- Bị quấy rối tình dục tại nơi làm việc;
- Lao động nữ mang thai phải nghỉ việc nếu có xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền về việc tiếp tục làm việc sẽ ảnh hưởng xấu tới thai nhi.
- Đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác;
- Người sử dụng lao động cung cấp thông tin không trung thực theo quy định của pháp luật lao động về nghĩa vụ cung cấp thông tin khi giao kết hợp đồng lao động làm ảnh hưởng đến việc thực hiện hợp đồng lao động.
6. Thủ tục người sử dụng lao động chấm dứt hợp đồng đúng luật thế nào?
Bước 1: Thông báo trước cho người lao động
Phải thông báo bằng văn bản cho người lao động về việc chấm dứt hợp đồng lao động, trừ những trường hợp Bộ luật Lao động quy định không phải báo trước.
Lưu ý: Người sử dụng lao động không cần báo trước trong các trường hợp sau:
- Người lao động không có mặt tại nơi làm việc sau thời hạn quy định
- Người lao động tự ý bỏ việc không có lý do chính đáng từ 05 ngày làm việc liên tục trở lên;
Bước 2: Thanh toán đầy đủ các khoản tiền có liên quan đến quyền lợi của mỗi bên
Trong thời hạn 14 ngày làm việc kể từ ngày chấm dứt hợp đồng lao động, thanh toán đầy đủ các khoản tiền có liên quan đến quyền lợi của người lao động.
Bước 3: Hoàn thành thủ tục
- Hoàn thành thủ tục xác nhận thời gian đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp và trả lại cùng với bản chính giấy tờ khác nếu đã giữ của người lao động;
- Cung cấp bản sao các tài liệu liên quan đến quá trình làm việc của người lao động nếu người lao động có yêu cầu. Chi phí sao, gửi tài liệu do người sử dụng lao động trả.
Bước 4: Lưu trữ hồ sơ
Lưu trữ hồ sơ nghỉ việc bao gồm: Đơn xin nghỉ việc, biên bản bàn giao, quyết định chấm dứt hợp đồng lao động, hồ sơ xử lý kỷ luật, thỏa thuận chấm dứt hợp đồng lao động (nếu có),biên bản thanh lý hợp đồng,…
7. Thủ tục người lao động chấm dứt hợp đồng lao động đúng luật thế nào?
Bước 1: Thông báo trước cho người sử dụng lao động
Lưu ý: Người lao động không cần báo trước trong các trường hợp sau:
- Người sử dụng lao động không bố trí theo đúng công việc, địa điểm làm việc hoặc không được bảo đảm điều kiện làm việc theo thỏa thuận. Trừ trường hợp sau:
• Khi gặp khó khăn đột xuất do thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh nguy hiểm, áp dụng biện pháp ngăn ngừa, khắc phục tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, sự cố điện, nước;
• Do nhu cầu sản xuất, kinh doanh;
• Khi tạm thời chuyển người lao động làm công việc khác so với hợp đồng lao động quy định;
- Không được trả đủ lương hoặc trả lương không đúng thời hạn, trừ trường hợp vì lý do bất khả kháng mà người sử dụng lao động đã tìm mọi biện pháp khắc phục nhưng không thể trả lương đúng hạn.
- Bị người sử dụng lao động ngược đãi, đánh đập hoặc có lời nói, hành vi nhục mạ, hành vi làm ảnh hưởng đến sức khỏe, nhân phẩm, danh dự; bị cưỡng bức lao động;
- Bị quấy rối tình dục tại nơi làm việc;
- Lao động nữ mang thai phải nghỉ việc khi có xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền về việc tiếp tục làm việc sẽ ảnh hưởng xấu tới thai nhi;
- Đủ tuổi nghỉ hưu, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác;
- Người sử dụng lao động cung cấp thông tin không trung thực làm ảnh hưởng đến việc thực hiện hợp đồng lao động.
Bước 2: Thanh toán đầy đủ các khoản tiền có liên quan đến quyền lợi của mỗi bên
Trong thời hạn 14 ngày làm việc kể từ ngày chấm dứt hợp đồng lao động, thanh toán đầy đủ các khoản tiền có liên quan đến quyền lợi của người sử dụng lao động.
Bước 3: Hoàn thành thủ tục
- Hoàn thành thủ tục xác nhận thời gian đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp và trả lại cùng với bản chính giấy tờ khác nếu người sử dụng lao động đã giữ của người lao động;
- Cung cấp bản sao các tài liệu liên quan đến quá trình làm việc của người lao động nếu người lao động có yêu cầu. Chi phí sao, gửi tài liệu do người sử dụng lao động trả.
8. Câu hỏi liên quan đến chấm dứt hợp đồng lao động
8.1. Người sử dụng lao động chịu trách nhiệm thế nào nếu đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động không đúng luật?
Khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động không đúng luật, Người sử dụng lao động chịu trách nhiệm sau:
- Phải nhận người lao động trở lại làm việc theo hợp đồng lao động đã giao kết; phải trả tiền lương, đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp trong những ngày người lao động không được làm việc và phải trả thêm cho người lao động một khoản tiền ít nhất bằng 02 tháng tiền lương theo hợp đồng lao động.
Sau khi được nhận lại làm việc, người lao động hoàn trả cho người sử dụng lao động các khoản tiền trợ cấp thôi việc, trợ cấp mất việc làm nếu đã nhận của người sử dụng lao động.
Trường hợp không còn vị trí, công việc đã giao kết trong hợp đồng lao động mà người lao động vẫn muốn làm việc thì hai bên thỏa thuận để sửa đổi, bổ sung hợp đồng lao động.
Trường hợp vi phạm quy định về thời hạn báo trước theo quy định thì phải trả một khoản tiền tương ứng với tiền lương theo hợp đồng lao động trong những ngày không báo trước.
- Trường hợp người lao động không muốn tiếp tục làm việc thì ngoài khoản tiền phải trả nêu trên, người sử dụng lao động phải trả trợ cấp thôi việc để chấm dứt hợp đồng lao động.
- Trường hợp người sử dụng lao động không muốn nhận lại người lao động và người lao động đồng ý thì ngoài các khoản tiền người sử dụng lao động phải trả nêu trên, người sử dụng lao động và người lao động thỏa thuận khoản tiền bồi thường thêm cho người lao động nhưng ít nhất bằng 02 tháng tiền lương theo hợp đồng lao động để chấm dứt hợp đồng lao động.
8.2. Người lao động chịu trách nhiệm thế nào nếu đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động không đúng luật?
Người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật thì phải bồi thường cho doanh nghiệp cụ thể như sau:
- Phải bồi thường cho người sử dụng lao động nửa tháng tiền lương theo hợp đồng lao động và một khoản tiền tương ứng với tiền lương theo hợp đồng lao động trong những ngày không báo trước.
- Phải hoàn trả cho người sử dụng lao động chi phí đào tạo quy định tại Điều 62 của Bộ luật Lao động 2019.
Lưu ý: Khi người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật thì sẽ không được trợ cấp thôi việc.
Luật sư cho cá nhân
Hãy để chúng tôi giúp bạn!
Số điện thoại: 02363 822 678
phongpartnerslaw@gmail.com
